VU Magazine 1996 - pagina 475

met de geluiden die de kinderen maken of met wat ze aanwijzen. Dan blijkt dat de kinderen nogal eens worden onderschat: ze maken soms ingewikkelde combinaties, alleen zag niemand dat tot dusver." Dat is dan één van de praktisch bruikbare inzichten van de patho-linguïstiek, de wetenschap die zich bezighoudt met stoornissen in de verwerving en het gebruik van taal en spraak. Gezichtsuitdrukkingen

tegenaan kan lopen. "Stel je voor dat ooit iemand heeft opgemerkt dat een zwaar spastisch en niet-sprekend kind pindakaas op z'n boterham lekker vindt. Het is niet uitgesloten dat zo'n kind tot in lengte van dagen automatisch pindakaas op zijn of haar boterham krijgt. Het dringt tot niemand door dat het wel eens zin kan hebben in hagelslag." Poepen

Bij dat voorbeeld dacht Heim misschien aan Janine, die in de middenbouwgroep van de mytylschool van Heliomare zit en vrijwel geen controle heeft over haar spieren. Als we het klaslokaal binnenlopen beginnen de kinderen met de juf en de begeleidster net aan een groepsgesprek. Ze hebben de opdracht één voor één hun klasgenoot Kevin een complimentje te geven en ze doen dat op uiteenlopende manieren. Een paar kinderen gebruiken hun stembanden, een meisje gebruikt gebarentaal en loopt vervolgens naar een bord aan de muur om te verduidelijken wat zij bedoelt. Weer een ander drukt op de knoppen van een toetsenbord dat op zijn elektrische rolstoel is aangebracht en dat een aantal boodschappen door een menselijke stem kan laten uitspreken. Als antwoord op de vraag wat Kevin goed kan, klinkt een keurige stem die "poepen" zegt. De klas lacht.

Als Janine haar complimentje moet uitdelen lukt dat niet zo vlot. Ze heeft alleen de controle over haar ogen en de juf is een invalster die voor het eerst bij de groep is. De vaste klasse-assistente is even weg. "Waarin is Kevin goed?" vraagt de juf aan Janine en die doet waarschijnlijk een poging om antwoord te geven door met haar ogen te wijzen naar één van de afbeeldingen op het bord voor haar. Maar de juf kan er niet achterkomen waarop Janine doelt. Ze kent de taal van Janine niet en ze wordt afgeleid door de steeds wisselende gezichtsuitdrukkingen en de ongecontroleerde bewegingen van het meisje. De andere kinderen willen helpen en suggereren om het met eenvoudige gebaren te proberen, maar ook dat mislukt. De juf is duidelijk opgelucht wanneer de assistente binnenkomt, want die verstaat Janine wel.

De assistente werkt nog niet lang bij de groep, maar de communicatie met Janine beheerst ze al. Ze gaat tegenover het meisje zitten, concentreert zich op haar ogen en probeert met veel geduld en aandacht uit te vinden wat die over Kevin vertellen. Steeds vraagt ze of ze de bedoelingen van Janine goed heeft begrepen en die geeft antwoord door 'ja' of 'nee' te schudden met haar ogen, want doof is ze niet. Veel levert het gesprek uiteindelijk niet op, maar dat kan aan de vraag hebben gelegen. Het valt niet mee voor een meisje van acht om iets leuks te bedenken over een even oud jongetje. Als we het lokaal uitlopen verontschuldigt de juf zich min of meer voor haar gebrekkige contact met Janine. "Maar je hebt wel gezien wat het probleem is," voegt ze daaraan toe. Dat klopt, Heim had al gezegd dat ieder kind dat vanwege

Later geeft Heim een toelichting: "Nietsprekenden brengen op verschillende manieren hun bedoelingen over. Onderzoekers en therapeuten letten vaak maar op één vorm tegelijk, waardoor het lijkt alsof de kinderen een beperkte capaciteit hebben om te communiceren. Ik ben gaan kijken naar combinaties, zoals van de blikrichting

WCS NOVEMBER

I996

n

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen