VU Magazine 1996 - pagina 437

gedragingen nog niet overbodig. In bepaalde gevallen kan het apparaat echt stuk zijn en ligt het niet aan het programma van de zendgemachtigde. Een beetje sleutelen kan dan nooit kwaad. En soms helpen pillen gewoon, al weet niemand precies waarom. Vermoeid "Crimineel gedrag werd bepaald door oorzaken waarop misdadigers zelf geen invloed hadden kunnen uitoefenen", schreef Herman Franke over de inzichten van de nieuwe misdaadkunde aan het begin van deze eeuw. In dat opzicht verschilden de antropologische en de sociologische richting niet van elkaar. Beide richtingen hebben altijd als kemphanen tegenover elkaar gestaan: waar de een de oorzaak van misdaad in de constitutie van de mens zelf zoekt, speurt de ander naar sociale ongerechtigheden. Maar oorzaken zullen er zijn. Dat waren ze ondanks de meest vreselijke ruzies, hartgrondig met elkaar eens. Beide benaderingen doen voor elkaar niet onder in determinisme. Nooit kon de misdadiger eigenlijk schuld aan eigen wangedrag worden toegeschreven. Er is iets buiten hemzelf dat hem er toe bracht; waarbij zelfs het brein, als het ziek is, buiten het bewuste zelf staat. Het vertrouwen in het vinden van de juiste oorzaak voor misdadig gedrag is in de gevestigde criminologie nogal getaand.

Sommige wetenschappers spreken zelfs deftig van een 'etiologische crisis', een crisis van de oorzaken. Alles is wel een keer onderzocht. Tientallen, honderden oorzaken van de misdaad zijn de revue gepasseerd: van de uitstekende jukbeenderen tot de huurpolitiek van de regering, van een te hoog adrenalineniveau tot een te laag salarisniveau. Op een zeker moment krijgt de speurtocht naar determinanten iets oneindigs. Het lijkt nooit op te houden. En dat roept een bepaald gevoel op: ja, het zal allemaal wel. De criminologen zijn vermoeid geraakt. Ze vragen zich af of het allemaal wel zin heeft, dat gezoek naar oorzaken. De grote oorzaak is nooit gevonden. En stel dat je hem zou vinden, dan nog is het allerminst zeker dat de oplossing van het probleem binnen handbereik ligt. Misschien, fluisteren sommige criminologen, moeten we maar helemaal ophouden met het zoeken naar oorzaken met de daarbij behorende belofte dat de oplossing binnen handbereik ligt. Waarom nog zoeken naar verklaringen van misdaad? Misschien ook, moeten we accepteren dat er altijd criminaliteit geweest is en altijd zal blijven. Criminaliteit is een feit. Punt. Niet iedereen is zo gelaten. Het determinisme, dat nu terugkeert in een moderne, biologisch-psychiatrische gedaante, oefent nog altijd aantrekkingskracht uit. Het heeft ook onmiskenbaar sympathieke trekken en is in moreel opzicht

WCS OKTOBER

1996

25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen