VU Magazine 1996 - pagina 160

hoofdpersoon gevraagd zich open te stellen voor het toeval en het mysterie, en vervolgens gaat hij op pad om alle negen gedeeltes van het manuscript te bemachtigen. Steevast (toevallig?) ontmoet hij de juiste mensen die hem een nieuw stuk van het manuscript overhandigen. Alles onberispelijk in de juiste volgorde. Wie eenmaal het patroon kent, komt voor weinig verrassingen meer te staan. Hoewel het allemaal toeval heet te zijn, is in de roman werkelijk niets aan dat toeval overgelaten. Het is allemaal net zo toevallig als dat het na maandag, dinsdag wordt en dat een week zeven dagen telt. De opzet van het boek correspondeert met de levensfilosofie die erin verkondigd wordt. Beide hebben een dwangmatig, lineair karal<ter. Een aantal keren wordt in het boek een soort evolutieleer verkondigd. Eerst is er materie ontstaan, vervolgens vissen, reptielen, zoogdieren en, tenslotte, als kroon op de schepping, de mens. De menselijke geschiedenis is evenzeer gefaseerd; na de religieus gedomineerde samenleving, volgt het tijdperk van de wetenschappelijke beheersdrift, een tijdperk dat we nu aan het verlaten zijn om in een meer spirituele samenleving terecht te komen. Alle fases zijn noodzal<;elijke stappen geweest in de geschiedenis van de mensheid, iedere keer is de mensheid op een hoger bewustzijnsniveau aangekomen. Het is een onomkeerbare ontwikkeling, die van tevoren eigenlijk al namelijk in het oeroude manuscript, geschreven 600 jaar voor Christus - was vastgelegd. Van meet af aan was de bestemming van de mensheid bekend. En die definitieve bestemming kan in het derde millenium worden bereikt. De ontwikkeling van de mensheid vertoont weliswaar een ijzeren regelmaat, maar is ook grotendeels onbewust verlopen. We zijn nu evenwel op een niveau gekomen dat we de toekomst van de samenleving bewust kunnen gaan vormgeven. Het is mogelijk, ook dankzij de technologische ontwikkeling, een luilekkerland te scheppen waarin weinig gewerkt hoeft te worden; werken doen we voortaan vooral aan de eigen geestelijke verdieping. Het manuscript zegt het zonder een spoor van ironie; we stevenen koersvast af op een hemel op aarde.

strijd als motor van de geschiedenis is uitgeschakeld. Ook de communisten meenden een superieur inzicht in het verloop van de geschiedenis te bezitten. De geschiedenis bestaat als het ware om uit te monden in de klassenloze samenleving. Het communisme is het eindpunt, al het voorgaande is noodzalcelijke voorgeschiedenis. Zowel communisme als New Age stralen een hevig triomfalisme uit. Ze hebben de zekerheid aan de goede kant van de geschiedenis te staan; ook al vormen de aanhangers misschien een minderheid in de samenleving, eigenlijk zijn zij de winnaars. Hun tijd zal nog wel komen. Ze delen ook eikaars eigenaardigheden. Want als de hemel op aarde noodzalcelijkerwijs toch zal komen, waarom zou ik mij er dan nog voor inspannen? Dan kan ik net zo goed de deelname aan de klassenstrijd, dan wel spirituele bewustwording, achterwege laten en met de handen over elkaar wachten tot het paradijs er is. Ergens moet in de hoofden van de vooruitgangsadepten toch een spoortje twijfel zijn over de noodzakelijke loop van de geschiedenis. Misschien dat ze de geschiedenis daarom toch een zetje willen geven. Een van de beroemdste uitspral<en van Maix is dat belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis zich twee keer voordoen, maar nooit helemaal op dezelfde manier; de eerste keer als tragedie, de tweede keer als farce. Dat geldt eigenlijk ook het communisme zelf en zijn dubbelganger New Age. Het tragische karakter van het communisme is evident. Wat eens begon als een oprechte strijd tegen uitbuiting en onderdrukking, ontpopte zich als een systeem van onderdrukking zodra het aan de macht kwam. Dat het vooruitgangsgeloof van New Age in vergelijking daarmee een farce is, wil nog niet zeggen dat het onoprecht is. Alleen is de maatschappelijke inzet van dat geloof minder hoog, er staat minder op het spel, het is allemaal veel vrijblijvender. Er bestaan geen stoottroepen van de nieuwetij dsbeweging die de hemel op aarde dichterbij proberen te brengen. Daarvoor is New Age ook al te zeer gericht op individuele zelfontplooiing. Ik kan mij ook niet voorstellen dat veel lezers geloven in de hemelse droom die 'De Celestijnse belofte' ons voorspiegelt. James Redfield gelooft er vast in, mijn oude vriend Marcel wellicht ook, en misschien nog een paar gestaalde kaders van de beweging, maar dan hebben we het toch al snel gehad. Zo naïef, hoop ik, kunnen mensen toch niet meer zijn. Ik stel mij voor dat die modale, redelijk nuchtere lezer, die zich na gedane arbeid op de canapé in een spirituele ontdekkingsreis stort, zich niet al te veel laat wijs maken. Het aardse paradijs zal er niet komen, en dat is maar goed ook, want het voorbeeld van de gerealiseerde, communistische utopie stemt niet vrolijk. We weten het. Maar daarom is het nog wel leuk er soms van te dromen. Af en toe is het aantrekkelijk om onbescheiden te zijn en wèl een rotsvaste, grote zekerheid te bezitten. Eventjes maar. Tijdens het lezen van 'De Celestijnse belofte'.

FARCE

Het rigide vooruitgangsgeloof is in diskrediet geraakt. Er zijn nog weinig serieuze denkers die menen de bestemming van de mensheid te kunnen uittekenen, of die zich aan precieze voorspellingen wagen over de wijze waarop de samenleving er over honderd jaar uit zal zien. Natuurlijk hoopt iedereen op verbetering: een beetje meer vrijheid, een tikje minder armoede in de wereld; dat zou al een hele vooruitgang zijn. We hebben ons bekwaamd in bescheidenheid, en hebben geleerd grote idealen en overtuigingen te wantrouwen. De laatste grote politieke beweging die een onbeschaamd vooruitgangsgeloof uitdroeg, was het communisme. Het New-Age-vooruitgangsgeloof van 'De Celestijnse belofte' lijkt sterk op het communistische, met als belangrijkste verschil echter dat in New Age de klassen-

WETENSCHAP,

CULTUUR

Naar aanleiding van: James Redfield, 'De Celestijnse belofte: een spiritueel avontuur', De Boekerij, t 27,50.

et) SAMENLEVING

34

- APRIL

1996

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen