VU Magazine 1997 - pagina 127

Er valt veel te lachen in 'De avonden'. Frits van Egters vertelt bijvoorbeeld aan een vriend het verhaal van een vader die het leuk vond zijn kind aan het hoofd omhoog te trekken. Op een dag deed hij dat weer, en brak de nek van zijn zoontje, het kind was onmiddellijk dood. De dokter kwam langs, vroeg hoe het gekomen was, maar de vader zei dat hij het echt niet wist. Vervolgens deed de vader bij het zusje voor wat hij eerder gedaan had en tik - ook bij het zusje was de nek gebroken. Frits van Egters zegt vervolgens tegen zijn vriend. "Toen wisten ze in elk geval waar het van kwam. Aardig hè?" En de verteller voegt er nog aan toe: "Zij lachten." Ik heb er ook altijd erg om moeten lachen. Precies vijftig jaar geleden-verscheen 'De avonden' van Gerard Reve en het boek lj«;ft inmiddell ruimschoots de status van klassieker veroverd. Ik heb liet boek een paar maal gelezen en heb het altijd een ongehoord geestig boek

zijn kleinburgerlijke omgeving is het vertellen van grappen - shockerende ver halen, sick jokes, grappen die zo volkomen tegen de goede smaak indruisen, ~3at ze de mensen voortdurend de stüipéri op het lijf jagen. Frits van Egters - zoveel was mij bij voorgaande lezingen wel duideliik geworden - is een onconventionele, dwarse jongen; een uitgesproken geestige rebel; in zekere zin ook een voorloper van het harde cabaret van de jaren tachtig en negentig. Maar nu, bij herlezing van 'De avonden', zie ik in Frits van Egters niet langer iemand die je kunt bewonderen, hij is voor mil geen rebel of held meer - eerder een zieke dan een held. 'De avonden' is nog altud een opmerkelijk en knap boek, maar vooral omdat het boek voor mij de weergaloze beschrijving van een pathologie bevat. 'De avonden' tekent gevonden. Maar nu ik het voor de derde het scherpe portret van een sadist. of vierde keer lees vergaat het lachen mij Een 'gewone' sadist dan wel te verstaan, een beetje. Niet alleen omdat om grapgeen kinderverkrachter of seriemoordepen die je meermaals te horen hebt naar, maar een jongen met wie ogengekregen, minder hard te lachen valt, maar omdat een onbehaaglijk gevoel zich schijnlijk niet veel bijzonders aan de hand is. Frits van Egters is de jongen van mij meester maakte hij herlezing. Er van verderop in de straat, een beetje is iets aan de hand met de himior in het bizar, maar ach, hij is zo onschuldig. Voor mij en voor vele andere lezers heeft Frits van Egters altijd iets van een held gehad. De in 'De avonden' beschreven tien dagen uit zijn leven rond kerstmis en oud en nieuw zijn - zo las ik het in ieder geval voorgaande keren - het verslag van een strijd om zich geestelijk los te maken van een bekroinpen kleinburgerlijk milieu. Met afkeer slaat Frits de slechte tafelmanieren van zijn ouders gade, en beziet hij de domheid van zijn moeder, een vrouw die niet weet dat bessen-appel geen wijn maar vruchtensap is. Het krachtigste wapen van Fnts van Egters om zich teweer te stellen tegen

Tafelmanieren Van voorgaande lezingen was inij bijgebleven dat sadistische grappen over vaders die hun kindertjes de nek breken slechts hier en daar in het boek voorkwamen - en nou ja, af en toe een harde, gemene grap, dat moet kunnen. Het leken tamelijk onschuldige pesterijtjes. Maar bij nader inzien blijkt dat het sadisme het boek van begin tot einde doordesemt. Op bijna ieder pagina is wel een opmerking te vinden met een meer of minder sadistische ui slag. De lust in het pijn doen van andere mensen - ook al is dat pijnigen vooral verbaal, en vindt er geen daadwerkelijk geweld plaats lijkt een fundamentele karaktertrek van Frits van Egters te zijn. Het is een obsessie, een nogal ziekelijke obsessie. Typerend voor de sadist is dat die er plezier in heeft om zijn lusten bot te vieren op de zogeheten zwakkeren in de samenleving, juist de weerlozen roepen de hevigste agressie op. Frits van Egter; is iibiAt opzicht het prototype van de

wcs

MAART/APRIL

1997

47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen