VU Magazine 1997 - pagina 66

In de schaduw van Cultuurpessimisme is altijd de keerzijde geweest van het vooruitgangsgeloof. Die tegenstelling lijkt verdwenen. Maar de moderne architectuur biedt nog volop materiaal voor cultuurpessimistische bespiegelingen.

Het is een onthutsende ervaring. Wie het nieuwe stadhuis van Den Haag van buiten bekijkt en vervolgens de grote hal binnenstapt, raakt onvermijdelijk onder de indruk. Het is een kolossaal gebouw, maar er is slechts weinig tijd nodig om het te bekijken; in één oogopslag heb je alles gezien. Het gebouw is verpletterend monotoon en steriel; het biedt werkelijk geen enkele verrassing of afwisseling; volledig symmetrisch en doorzichtig is het, en alles wit, wit en nog eens wit. Het doet een mens verstarren, een gebouw zo koud en bevroren, zo ontdaan van ieder teken van leven. Wel heel treurig dat iemand, in dit geval de Amerikaanse architect Richard Meier, in staat is om zoiets te ontwerpen, en nog treuriger dat er kennelijk een gemeentebestuur bestaat dat een dergelijk ontwerp uitverkoren heeft! Je zou er waarachtig een cultuurpessimist van worden.

66

wcs

JANUARI/FEBRUARI

Koos Neuve!

Maar cultuurpessimisme, daar doen we niet meer aan. Geen mens gaat er prat op cultuurpessimist te zijn; 'doemdenken' is uit den boze. Dat valt ook altijd te horen van mensen die kritiek op cultuur of samenleving leveren, haastig voegen ze een laatste woord aan hun tirades toe: "Maar een cultuurpessimist ben ik niet." Want wie eenmaal in die hoek zit, is bang niet meer serieus te worden genomen. Een cultuurpessimist is een brompot, iemand die zeurt om te kunnen zeuren. Niemand die trots roept: ja, ik ben een cultuurpessimist.

1997

Cultuurkritiek is de schaduw van de vooruitgang, schrijft Remieg Aerts in 'De pijn van Prometheus' een interessante bundel beschouwingen over cultuurpessimisme. Sinds pakweg de achttiende eeuw is er een vooruitgangsgeloof ontstaan; een overtuiging en zekerheid dat de mens de samenleving kan verbeteren, en dat die verbetering ook daadwerkelijk plaats zal vinden. Dat vooruitgangsgeloof is aan het einde van de twintigste eeuw een tikje getemperd, niemand spreekt het nog zo hardop uit, maar eigenlijk is bijna iedereen er van overtuigd: we gaan vooruit! En af en toe mag dat zonder al te veel borstklopperij ook gezegd worden, mag je als samenleving je zegeningen tellen. Het is allemaal beter geworden. Niet alleen zijn wij hier in Nederland in deze eeuw welvarender geworden, maar er is ook meer vrijheid en gelijkheid; zie de emancipatie van de vrouw en van de

homoseksueel, zie de democratisering van de gezagsverhoudingen, en zie het netwerk van sociale zekerheid. Met recht iets om trots op te zijn. Positivo

Maar wat is er eigenlijk met de schaduw van de vooruitgang gebeurd? Vooruitgangsgeloof en cultuurpessimisme kunnen niet zonder elkaar; zoals iemand die altijd alleen maar optimistisch is, iets onuitstaanbaars heeft; zo'n positivo die bij de ergste rampen maar blijft lachen, terwijl gevoelens van verdriet en treurnis meer op hun plaats zijn.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen