VU Magazine 1997 - pagina 329

algemeen was humor, nog veel meer dan nu, gestandaardiseerd, zoals bij kinderen: je veter zit los. Het is altijd hetzelfde, telkens wordt er weer om gelachen. Tegenwoordig is volwassenen-humor gesophisticeerder." Theo Meder: "De moppen van Cornells Bakker lijken wat vorm betreft al aardig op de onze. Alleen met de punchline aan het eind wil het nog niet altijd lukken. De verteller geeft er dikwijls een commentaartje bij, zoiets als 'nou, toen keek-ie raar op zijn neus'. Daar kijken wij nu raar tegenaan. Wij redeneren: punchline - lachen - afgelopen. Zo strikt was het toen kennelijk nog niet." "Op dit moment", zegt Giselinde Kuipers, "is een mop in Nederland een kort verhaaltje met aan het einde een clou, een punchline, die een onverwachte wending oplevert. Meestal wordt eerst de setting aangegeven (dus: er staat een Belg bij de bushalte...) en daarna ontrolt zich een verhaalpatroon dat dikwijls in drieën is opgebouwd: iemand komt

drie keer bij de dokter, drie mensen zijn aan het opscheppen, iemand mag drie wensen doen. Standaardisering treedt ook op door het beperkte aantal thema's: zodra de Belg wordt opgevoerd, weet je dat hij aan het einde iets doms doet." Bij het streven van met name antropologen en linguïsten om de structuur van een mop in wetmatigheden te vangen, wil Theo Meder wel een kanttekening plaatsen. "Ze komen doorgaans met algemene uitspraken als 'er wordt een grens overschreden' en 'er wordt een tegenstelling gecreëerd'. Dan denk ik: dat is wel zo, maar daarmee heb je niet iets gegenereerd waarmee je voortdurend moppen kunt blijven maken, zeg maar de gouden formule voor iedere cabaretier. Er is geen vorm waarin je zomaar wat tekst kunt gieten die er vervolgens als mop uitkomt. Bepaalde thema's lenen zich nu eenmaal niet voor een mop. Je kunt wel een mop maken over een bal gehakt, maar er zijn miljoenen moppen niet over te maken."

Er is een categorie mensen voor wie vorm en inhoud van de mop vrijwel volledig ondergeschikt zijn aan het effect (lachen!) dat ermee wordt bereikt. Ontwikkelingspsychologe José Bakker doet onderzoek naar begrip en sociale aspecten van humor bij kinderen van zeven tot vijftien jaar. Tot haar ontzetting constateerde ze dat de blagen zonder blikken of blozen de gruwelijkste Dutroux- en Joegoslavië-moppen vertelden. De grofste racistische grappen knalden door de klaslokalen, waarin dikwijls ook allochtone kinderen zaten. Maar gelachen werd er, en daar is het een kind van een jaar of tien om te doen: om het scoren. Op jongere leeftijd vertellen kinderen vooral raadsels, of kopiëren ze grappen uit de Donald Duck. Kinderen van twaalf jaar en ouder weten humor subtiel in hun gesprekken te verweven en benutten grappen om contact te leggen of om een heikel onderwerp als seks aan te snijden. Door dezelfde kinderen gedurende drie jaar cartoons te laten waarderen en hen te vragen hoe grappig ze zichzelf en hun klasgenoten vinden, hoopt Bakker een gapende leemte in het Nederlandse humor-onderzoek te vullen. "We weten nog vrijwel niets over de ontwikkeling van humor bij kinderen, en over de mate waarin humor hun sociale gedrag beïnvloedt", zegt ze. Haar onderzoek is nog niet afgerond, maar een paar voorzichtige conclusies zijn al wel te trekken. Zo vinden meisjes jongens grappiger dan

wcs

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

33

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen