VU Magazine 1997 - pagina 343

IN DRUK

geven door een begin van globalisering - 'mondialisering' zo u wilt - die vanaf de vijftiende eeuw plaatsvond. Ontdekkingsreizigers ontsloten onbekende werelden en kwamen met uitheemse zaken terug. Tegelijkertijd stimuleerde de uitvinding van de boekdrukkunst de vrije uitwisseling van ideeën. Zo gmgen de ontwikkelingen van respectievelijk consumptie- en informatiemaatschappij, wier zeer vroege wortels Schuurman aldus blootlegt, hand in hand. Algemeen menselijke nieuwsgierigheid was daarbij de gezamenlijke katalysator. En waar het allemaal toe leidde is ons inmiddels welbekend: de aanschaf der dingen bevredigde de zo ontstane behoeften niet maar prikkelde alleen maar het verlangen naar meer... Na een uiteenzetting van Jan de Vries die, in tegenstelling tot wat economen doorgaans beweren, poneert dat de vraag naar goederen aan het aanbod voorafging, valt het boek aan detaillisme ten prooi. In de erop volgende hoofdstukken - veelal bewerkte lezingen en ooit eerder elders gepubliceerde bijdragen - wordt in woord en tabel onder meer uit de doeken gedaan wat de Friese melkveehouders in Hennaarderadeel, Leeuwarderadeel, Idaarderadeel, Wonseradeel, Barradeel en Ooststellmgwerf tussen 1550 en 1750 zoal in huis haalden. Ook wordt de Werdegang van de open haard en de gelijktijdige opkomst van de kachel tussen 1812 en 1896 in Maasland uitvoerig belicht (door f.f. Voskuil die wat uitvoerigheid en volledigheid van wanten weet). En zelfs het feit dat schilderijen met een allegorische of mythologische voorstelling, van de hand van schilders die tussen 1550 en 1590 werden geboren, aanmerkelijk meer vierkante centimeters doek besloegen dan genrestukken van schilders die tussen 1850 en 1949 het levenslicht zagen, blijft de lezer niet bespaard. De voortzetting van wat zo aardig begon en zo leuk had kunnen worden, blijkt van een onaardse saaiheid. En dat is een gemiste kans voor een boek dat blijkens het Woord Vooraf toch vooral was bedoeld voor een breed publiek, (GJP)

W. Otterspeer en J. SchuUer tot Peursum-Meijer, 'Wetenschap en wereldvrede'

- De KNAW en het

herstel

van de internationale wetenschap tijdens het Interbellum', Edita KNAW, f 59,-.

Nazi's in de kaart gespeeld Wetenschap en politiek verdragen elkaar niet. Een politieke ideologie die de wetenschap naar haar hand zet, houdt zichzelf voor de gek en genereert uiteindelijk alleen een bevestiging van het vooropgestelde eigen gelijk. Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor de individuele wetenschapper die zichzelf met politieke vooroordelen beoogklept. Maar ook diens absolute tegenhanger, de weltfremde geleerde die denkt dat zijn eigen activiteiten niets met politiek van doen hebben, loopt in een valkuil: die van het politieke misbruik dat anderen van zijn werk kunnen maken. De wetenschap heeft haar onschuld verloren. En "Scientists have known sin", zoals f.R. Oppenheimer, de man wiens wetenschappelijke inspanningen mede verantwoordelijk werden voor de nucleaire verwoesting van twee Japanse steden, begreep. Maar is dat eigenlijk ooit anders geweest?, vragen de auteurs van 'Wetenschap en wereldvrede' zich af in een studie over de Nederlandse pogingen om na de Eerste Wereldoorlog de internationale samenwerking in de wetenschap te herstellen. Vanuit het belang van de wetenschap was dat een alleszins loffelijk streven.

waaraan de (Koninklijke) Akademie van Wetenschappen sterk heeft bijgedragen. Men dacht daarmee twee vliegen in één klap te slaan: de na 1918 geëxcommuniceerde Duitse wetenschappers zouden als vanouds hun intellectuele inbreng kunnen laten gelden in de internationale wetenschapsbeoefening, terwijl de Nederlandse wetenschap zich door die hoogstaande daad tegelijkertijd van het juk van diezelfde Duitse wetenschapscultuur, waaronder het vooral in de negentiende eeuw zozeer gezucht had, zou kunnen bevrijden. De consequenties van dit streven de Duitse wetenschap uit haar isolement te verlossen, waren echter minder fraai. Vanuit de a-politieke overweging dat men de wetenschap een dienst bewees door de politieke ban te verbreken, speelde men, zonder het te willen zien, Fiitlers politieke plannen in de kaart. De Duitse zusterorganisatie van de KNAW, die, aldus voorzien van het keurmerk van respectabiliteit, het internationale samenwerkingsverband werd binnengeloodst, was inmiddels volledig genazificeerd en telde al lang geen joodse leden meer. (GJP)

OP DE PLANK

Max Ockeloen (red.), 'Railvervoer in Nederland - ic)j2-i()()j, Schuyt &> Co, f 39,50. Of het nu slecht gaat met de Nederlandse Spoorwegen en het Amsterdamse GVB zal de ware tremengek een zorg zijn. Want wat is er mooier dan een trein of tram? De Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwegwezen (NVBS) bracht een fraai geïllustreerd boekwerk uit waarin de ontwikkeling over de afgelopen vijfentwintig jaar bij onder meer de NS en de grootsteedse trambedrijven wordt geschetst. Veel aandacht daarbij uiteraard voor het materieel.

wcs SEPTEMBER/OKTOBER 1997

47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen