VU Magazine 1997 - pagina 411

koks werkloos maakte. Ten einde raad begonnen zij een eigen restaurant, waarna het eten buitenshuis furore kon gaan maken. Een Russische ambassadeur maakte kort daarna een einde aan de gewoonte om al het voedsel tegelijk op tafel te kwakken en introduceerde de service a la msse: het nog altijd gebruikelijke meer-gangenmaal. Ook de uitvinding van het fornuis droeg bij aan gevarieerdere maaltijden; daarop konden immers meer gerechten tegelijk worden bereid dan in die ene grote pot boven de vuurplaats. Dat wij Nederlanders desondanks zo zijn blijven hangen aan die potspijs van weleer - of dat nu hutspot is of boerenkoolstamppot - zegt genoeg over onze geringe culinaire ambities.

Ais er in ons land al sprake is van een eetcultuur, dan zit er steevast een buitenlandse luchtje aan. Maar waarom hangt de Nederlander toch zo aan zijn potspijs?

LUCULL

lijsters

Het is treurig gesteld met de vaderlandse gastronomie. Dat wisten de Romeinen al die hier hun tenten opsloegen, maar hun favoriete ingelegde lijsterborstjes gewoon van verre lieten komen. Sindsdien is er weinig veranderd aldus de Portugese Nederlander /. Rentes de Caivalho. "De Hollandse keuken", schreef hij, "weerspiegelt een vrijwel totale veronachtzaming van de vreugden van het verhemelte". Wij zijn geen gouimets maar schrapers die alles wat culinair uitstijgt boven het peil van simpele maagvulling, zonde van het geld vinden. Jammer, dat deze volksaard niet wat meer gekritiseerd wordt in het enige, aan de gastronomie gewijde museum van Nederland. Want de mededeling, in een van de laatste vitrines gedaan, dat het hedendaagse huishouden het wel afkan met alleen een keukenmachine en een magnetron om er de kant-en-klaarmaaltijden in op te warmen, is natuurlijk koren op de molen van degenen die lol in warm eten verdacht vinden. Toch is het een moedige daad om in Nederland een museale tempel te wijden aan zoiets hedonistisch als smakelijk tafelen en fatsoenlijk eten. De initiatiefnemers verdienen dan ook alle lof.

De permanente expositie in de Mariënhof - voormalig klooster en dito burgerweeshuis - waarin ook een specialiteitenrestaurant is gevestigd, laat de belangrijkste markeringspunten zien in de ontwikkeling van de Nederlandse eetcultuur. Dat de bezoeker daar niet onverdeeld vrolijk van wordt, is uiteraard niet hun schuld. Zo'n markeringspunt is de overgang, nu 8000 jaar geleden, van de jacht naar landbouw en veeteelt als voornaamste bronnen van bestaan. Maar ook de komst van de Romeinen en hun vertrek enkele eeuwen later, de grote ontdekkingsreizen en het onstaan van wereldhandel, en de

De Mariënhof herbergt een aantrekkelijk en informatief museum, met onder meer schitterende vitrines en prachtige collecties zilver, kristal en porselein. Wat ontbreekt zijn verleidelijke geuren, zoals uit deze of gene cuisine wel eens willen opstijgen, die bezoekers het water zodanig in de mond brengen dat deze zich na afloop als de gesmeerde bliksem naar de aanpalende rótisserie begeven. Misschien is een simpel luchtkanaal naar de keuken van dat etablissement een oplossing?

Franse Revolutie, hebben invloed gehad op de dagelijkse dis. Opmerkelijk dat bij al deze mijlpalen sprake is van buitenlandse betrokkenheid. Nadat de autochtone bevolking hier zo'n zesduizend jaar lang gezamenlijk uit dezelfde fantasieloze brijpot had gelepeld, bracht de komst van de Romeinen de eerste verfijningen aan in de volkskeuken, die vooral stoelden op de import van ingrediënten, waaronder olijfolie en kruiden, uit het Middellandse-Zeegehied. LucuUus is de meest aansprekende vertegenwoordiger van deze culinaire kolonisatie. Die Romeinse veldheer wist wat lekker was; zangvogels

bijvoorbeeld. Hij maakte per persoon wat lijsters schoon, en stopte ze laurier, honing, peper en salie in hun kontjes voordat hij ze, elk omwikkeld met een plakje spek, in de hete oven deed om ze er na een half uur weer lekker bruin en knapperig uit te halen. Maar toen LucuUus en de zijnen weer verdwenen, was het met de pret gedaan, omdat de mediterrane aanvoer van hoogwaardige voedselproducten meteen ook stopte. Aan de erop volgende grauwe ellende kwam pas weer een einde toen de eerste ontdekkingsreizigers met tot de verbeelding sprekende etenswaren terug-

keerden. Of het nu kalkoen, tomaat, mals of aardappel was; kruidnagel, foelie, peper of muskaatnoot; koffie, thee of suiker (dat vermaledijde gif zonder functie, waaraan we allemaal onmiddellijk verslaafd raakten); eindelijk kreeg de Hollander in de gaten dat wat je van ver haalt èrrrrg lekker kan zijn. De welvaart die al dit gereis opleverde, maakte in één moeite door het ontstaan van een stedelijke cultuur, waarin niet iedereen nog langer zijn eigen voedsel hoefde te telen, mogelijk. Een andere belangrijke stap in de culinaire ontwikkeling was de Franse Revolutie, die op slag veel excellente

Maar haal in 's hemelsnaam die treurige, de huidige tijd verbeeldende vertoning aan het eind van de rondgang, met hamburgerdozen en milkshake-hekers weg. De ruimte die dan vrijkomt, is de ideale plek om hedendaagse koks bij toerbeurt te laten demonstreren wat een beetje liefhebber met de juiste ingrediënten, fantasie en toewijding culinair zoal vermag. Zélfs in Nederland. Wordt er tenminste nog een opvoedkundige draai aan die schrale gastronomische geschiedenis van ons gegeven. Gert f. Peelen Culinair museum Mariënhof, Kleine Haag 2 (hoek Stadsring), A m e r s f o o r t . T e l . 033 4631 025. Openingstijden: dinsdag t / m vrijdag 10.00 t o t 17.00 uur; zaterdag en zondag 14.00 t o t 17.00 uur. 's Maandags gesloten.

WCS

48

wcs

NOVEMBER/DECEMBER

1997

NOVEMBER/DECEMBER

1997

49

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen