VU Magazine 1997 - pagina 136

Oprechte Muzieklessen vormden een vast

amateurs

onderdeel in de opvoeding van meisjes uit de hogere standen. Desondanks bleven vrouwen lang uitgesloten van het openbare muziekleven. " Dit is mij niet genoeg. Ik moet van die fraaije kleine handen nog meer horen."

Corien van Zweden

"Ooit heb ik gedacht dat ik creatieve talenten bezat, maar dat idee heb ik laten varen. Een vrouw moet geen componist willen zijn - vrouwelijke componisten hebben nooit bestaan. Zou ik er dan een moeten worden? Het zou arrogant zijn om daarin te geloven", schreef pianiste Claia Schumann op 26 november 1839 in haar dagboek. Als pianiste had ze faam gemaakt. Maar of ze zich net als haar echtgenoot ook aan componeren zou wagen, daar aarzelde ze over. Componeren was een aangelegenheid van mannen. Schumanns gevoelens van ambivalentie hadden welhaast als motto kunnen dienen voor het onderzoek naar de rol van vrouwen in het Nederlands muziekleven in de achttiende en negen-

56

wcs

MAART/APRIL 1997

tiende eeuw, waar musicologe Helen Metzelaar onlangs op promoveerde. Na het lezen van het omvangrijke proefschrift waarin Metzelaar een veelheid aan details bijeen heeft gebracht, kan men niet anders dan concluderen dat het aandeel van vrouwen in de geschiedenis van het Nederlands muziekleven uiterst marginaal is geweest. Als uitvoerend musicus - en dan vooral als zangeres of pianiste - hebben vrouwen nog wel een zekere rol gespeeld, maar naar vrouwelijke componisten moet men in het Nederland van de achttiende en negentiende eeuw met een lantaarntje zoeken. Metzelaar schetst in het openingshoofdstuk van haar dissertatie een beeld van de ontwikkelingen in het Nederlands muziekleven. Sinds de welvarende

zeventiende eeuw werd muziek door kooplieden en patriciërs beschouwd als iets dat hun status kon verhogen. Professionele muzikanten werd gevraagd om aan huis te komen musiceren. Daarnaast gold de muziek als een favoriet tijdverdrijf bij de hogere standen. Metzelaar wijst wat dit betreft op een tweedeling naar klasse. De professionele musici voor wie de muziek een broodwmning vormde, waren zonder uitzondering uit de lagere klassen afkomstig. De musici uit de hogere burgerij werden liefhebbers of dilettanten genoemd, een term die in die tijd nog geen negatieve connotaties had. Een dilettant was eenvoudig iemand voor wie het muziek maken geen bron van inkomsten vormde. Aan het informeel musiceren ten huize van de gegoede burgerij en in adellijke kringen namen zowel mannen als vrouwen deel. Tot de opvoeding van een meisje uit de hogere standen hoorden behalve onderricht in borduren, naaien en schilderen ook lessen in muziek. Het waren vooral de toetsinstrumenten eerst de clavecimbel, later de piano - die geschikt werden geacht voor meisjes. Blaasinstrumenten kwamen niet aan de orde, omdat ze de gezichtstrekken van de speler vervormden. Een vrouw achter het klavier gaf een veel aangenamer aanblik, zo vond men: "Daar zat ze dan, vriendelijk en verfijnd, een symbool van het feit dat de familie in staat was een

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen