VU Magazine 1997 - pagina 379

Ligt de klacht van deze verklaring in het feit dat zij geldt voor alle mensen, waar ook ter wereld, en ongeacht hun ras of cultuur? "In 1948 voorzag men, een enkeling daargelaten, die radicale betekenis nog niet zo. Wat ik mij ervan herinner is dat die universaliteit van de mensenrechten nog niet alom werd erkend. Men dacht nog in koloniale verhoudingen. Ten tijde van de dekolonisatie w^aren er ook geleerden die zich afvroegen of het volkenrecht niet typisch Europees was en of wij met onze opvattingen over mensenrechten en democratie de eigen waarden niet opdrongen aan andere volken. Pas later is men gaan inzien dat weliswaar van oorsprong Europese denkbeelden zijn gaan behoren tot het universele volkenrecht; datzelfde is ook met de universele verklaring van de rechten van de mens gebeurd, die er met behulp van een Europese overmacht is doorgedrukt. Maar vervolgens zie je dat die ideeën verder reiken dan de geestelijke vaders zelf voor mogelijk hadden gehouden. In veel niet-westerse landen ~ bijvoorbeeld in het voormalig Oostblok - blijkt men ineens enthousiast over de idee van mensenrechten en democratie." Bijna vijftig jaar later blijkt de verklaring van de rechten van de mens dus een groot succes! "Dat zou ik wel zeggen! In normatief opzicht is die verklaring heel succesvol. De uitvoering - het toezicht op de naleving van de mensenrechten - blijft echter een probleem. De Verenigde Naties worden afschuwelijk kort gehouden, met name omdat de grote landen niet zoiets als een wereldregering willen. De Verenigde Naties kunnen geen land tot de orde roepen, maar alleen een dialoog op gang helpen of gaande houden. Ik denk dat de Verenigde Naties op dat punt toch wonder boven wonder geslaagd zijn. "Sinds de conferentie in Wenen van 1993, probeert men nuances aan te brengen op de mensenrechtenverklaring. In Wenen is de gedachte prijsgegeven als zou universaliteit betekenen dat ieder land hetzelfde moet doen. Wat betekenen godsdienstvrijheid, recht op werk, of recht op deelname aan het culturele leven? Valt de Nederlandse situatie zonder meer van toepassing te verklaren op China of Indonesië? In de verklaring van Wenen heeft is gesteld dat men rekening mag houden met historische, geografische en andere verschillen tussen landen, maar dat de universaliteit daaronder niet mag lijden. Het is toegestaan mensenrechten te beperken uit naam van de moraal of het publieke belang. In Saoedi-Arabië kijkt men anders aan tegen de positie van de vrouw dan in Nederland. Maar mag je dan ook zeggen: ik beperk de rechten van vrouwen uit naam van de moraal? De discussie daarover moet eigenlijk nog helemaal beginnen."

'De redenering dat de Israëli's het meeste recht hebben op de westelijke Jordaan-oever en op de Gazo-strook is op niets gebaseerd."

Wat universeel leek, blijkt het bij nader inzien toch niet te zijn. "Precies. Bij de invulling heeft men een zekere mate van vrijheid." Een vrijheid om het niet zo nauw te nemen met de rechten van de mensl "Het is onredelijk om de Nederlandse invulling van verdraagzaamheid aan de rest van de wereld ten voorbeeld te stellen, maar ik vind wel dat we overeenstemming moeten bereiken over een minimum. Er zou een grens aan verdraagzaamheid moeten worden vastgesteld, om vervolgens te kunnen vaststellen dat wie die grens niet in acht neemt, zich schuldig maakt aan schending van universele mensenrechten. Bepaalde vormen van overeenstemming bestaan al. Wie het eigen volk uitmoordt of etnisch zuivert, kan zich er niet achter verschuilen dat het hier gaat om een binnenlandse aangelegenheid waar het buitenland zich niet mee heeft te bemoeien. "Soms ligt het moeilijker. Wanneer het vrouwen in een land verboden wordt een auto te besturen of verplicht wordt een hoofddoekje te dragen, is het niet mogelijk om met verdragen

wcs

NOVEMBER/DECEMBER 1997

15

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen