VU Magazine 1997 - pagina 307

vannacht. In een kring kijken De Jong, Koopmans, drie studenten, drie scholieren, een fotograaf en een verslaggever naar een eentonige televisieuitzending: drie jonge uilen achter een traliehekje. Het is een ontroerend gezicht, ze wassen zich en kijken zo af en toe verlangend naar de ingang van het nest, maar op den duur ga je verlangen naar echte actie. Het is stil in de stal, iedereen concentreert zich op de monitoren. Het enige wat beweegt, zijn de cijfers op de display die bovenop een monitor staat. Die display staat in verbinding met een weegschaal, een gift van een relatie van De Jong die bij een weegschaalfabrikant werkt. De weegschaal is onder de nestkast aangebracht en meet tot op twee gram nauwkeurig veranderingen in het gewicht van kast plus inhoud en reageert ook op de bewegingen van de jongen. Een verse muis, afgeleverd door vader of moeder kerkuil, verhoogt het cijfer op de display direct met een paar gram. De onderzoekers kunnen op die manier precies nagaan hoeveel voedsel de jonge uilen hebben gekregen. De aard van het voedsel, het soort muis dat ze verorberden, determineren ze op het oog. De weegschaal is ook nauwkeurig genoeg om de ouders te betrappen, wanneer die zelf eens een muisje verschalken. Hun gewichtstoename verschijnt digitaal op de display. Onder de wachtende uilen in de kast heerst een duidelijke hiërarchie. Het is niet de oudste die vooraan staat te wachten tot één van de ouders met de eerste muis van de nacht binnenkomt, maar de uil die als tweede uit het ei kroop. Nummer twee is ook de zwaarste van het stel, hoewel de verschillen niet groot zijn. Het zou kunnen dat het om een vrouwtje gaat; die zijn wat steviger gebouwd. De klok wijst twaalf uur aan en de studenten hadden allang samen met de bezoekende scholieren op weg moeten zijn om te peilen waar de vademil uithangt. Het is onderzoekstechnisch beter om die peiling steeds op hetzelfde tijdstip uit te voeren, maar De Jong wacht tot het vrouwtje is gevangen. Vrijwilligers en belangstellenden moet je gemotiveerd houden voor het onderzoek. Nu het spannend wordt, mag iedereen erbij zijn.

Jan Koopmans houdt zijn hand aan de knop waarmee hij het luik achter de moederuil kan laten dichtklappen. Op de mouw van zijn jas is een badge genaaid van de WKF, de Werkgroep Kerkuilen Friesland. Bij de deur staat Oege Jacobi, de boer die de onderzoekers gastvrijheid biedt. Vogels zijn zijn hobby en De Jong is een goede bekende van hem, vandaar. Van de uilen heeft hij geen last en van hun uitwerpselen die op de hooizolder belanden schrikt hij niet. Het is alleen jammer dat de boerenzwaluw de schuren waar uilen broeden mijdt. Maar dat is dan ook het enige nadeel. Afstandsbediening

In de stal rijst nu de vraag hoe lang het nog zal duren. Als het tegenzit, tijdens nachten waarin het vanwege regen slecht jagen is, verschijnt het vrouwtje niet vaker dan twee keer per nacht. In goede nachten heeft ze het overigens gepresteerd tegen de dertig keer een muis af te leveren. De gevolgen voor het gewicht van haar jongen zijn direct af lezen op de gewichtscurve die de onderzoekers bijhouden. Ook het mannetje meldt zich niet. Vanwege de eentonige bliebjes van de afstandsmeter vermoedt Koopmans dat hij stilzit, misschien wel op een hectometerpaaltje. Om kwart over twaalf doorbreekt de moederuil opeens de afwachtende stemming. Ze verschijnt op de monitor en Koopmans vangt haar met zijn op afstand bediende luikje. De Jong rent naar de hooischuur en vliegt de ladder op. Even later komt hij naar beneden met de volwassen uil. Haar kop lijkt op een groot wit masker en haar veren zijn fijn getekend en voorzien van oogjes. De naam 'Goudüle' is welverdiend.

Het bevestigen van het deel van het tuigje dat om de hals van de uil zit, is een nauwkeurig werkje. Het mag niet te los zitten, omdat de uil dan de zender verliest. Te strak is ook niet goed, want dan kan ze geen muis meer door haar keel krijgen. Als Koopmans klaar is met zijn tangetjes, is er van de zender niets meer te zien. Alleen de antenne steekt uit haar rugveren omhoog, alsof de vogel afstandsbediening heeft. De Jong laat de kerkuil nog even zien aan de kring om hem heen en brengt haar dan haastig terug naar de nestkast. Voor een wilde uil is de situatie bedreigend en hij wil voorkomen dat de vogel te veel stress te verwerken krijgt. Later, in de nu verlaten stierenstal, vertelt hij dat dit uilenpaartje in zekere zin moet lijden ten behoeve van de rest van de soort. Voor een individuele kerkuil is de stress die het onderzoek oplevert nadelig, maar de gegevens die je van haar krijgt zijn onmisbaar voor de bescherming van de kerkuil in het algemeen. Het is een afweging die De Jong elke keer weer moet maken. Buiten, in de duisternis, verstoort alleen een enkele auto op de Waldwei, de stilte. Op de B-weg naar Earnewald gloeien twee rode achterlichtjes. Het zijn een student met een antenne in zijn hand en een scholier, op weg naar hun peilpunt om te luisteren waar de uilen uithangen. fotografie: Elmer Spaargaren

De Jong en Koopmans werken snel en efficiënt, ze hebben dit vaker gedaan. Ze knippen de draden waarmee het kapotte zendertje op de rug van de uil is bevestigd los en leggen haar een tuigje om waaraan de nieuwe zender zit. De Jong houdt het diertje vast en doet dat met respect voor haar scherpe klauwen. Als ze de kans krijgt om die in je vingers te zetten, zegt Koopmans later, dan zitten die meteen op het bot.

wcs

SEPTEMBER/OKTOBER

1997

11

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen