VU Magazine 1997 - pagina 123

geven omdat het middel hun afweersysteem zou onderdrukken. Maar studies toonden aan dat dit slechts een tijdelijk effect is. Sterker nog, pijn zorgt er juist voor dat je immuunsysteem minder goed functioneert, waardoor het herstel langzamer verloopt. We hebben er dus alle baat bij om er iets tegen te doen."

J -^

Verslaafd

Toch verliep de pijnbestrijding tot ver in de jaren zeventig niet optimaal. "Gebrek aan kennis", vat De Vulder samen, "dat is de reden waarom pijnbestrijding pas de laatste twintig jaar echt aandacht heeft gekregen. We wisten gewoon nog niet genoeg over pijn en ook onze technische kennis was onvoldoende." Het heeft bijvoorbeeld tot in de jaren tachtig geduurd voordat men de hoeveelheid pijnstillers liet afhangen van het gewicht van een persoon. Een volwassen vrouw van 5 5 kilo kreeg net zo veel morfine toegediend als een man van honderd kilo. Met als gevolg dat de een erg veel last had van de bijwerkingen, terwijl de ander nog met te veel pijn kampte. Maar er was nog een andere belangrijke reden waarom mensen onnodig pijn leden. Er bestond een groot vooroordeel onder artsen en verpleegkundigen. Ze vreesden dat het standaardgebruik van verdovende pijnstillers vooral chronisch zieken verslaafd zou maken. Patiënten die lange tijd afhankelijk zijn van zulke sterke medicatie, dat kon niet goed gaan. Deze angst voor verslaving is er jarenlang de oorzaak van geweest dat mensen te weinig opiaten toegediend kregen om de pijn tot een draaglijk niveau te laten zakken. De angst nam soms zelfs onredelijke vormen aan, vooral in de Verenigde Staten, waar men overgevoelig is voor dit soort zaken. Mary Sheridan beschrijft in haar boek 'Pain in America' een voorbeeld van een jongen met een tumor in de keel die niet kon worden weggenomen. Hij was stervende en maakte geen enkele kans meer op genezing. Tijdens zijn laatste dagen werd duidelijk dat zijn lijden toenam. Toch meenden de artsen dat zijn pijnmedicatie niet verhoogd kon worden, omdat hij er anders aan verslaafd zou raken. De jongen stikte uiteindelijk. Het zou onjuist zijn om te zeggen dat iemand niet verslaafd kan raken aan morfine, zoveel heeft de geschiedenis wel duidelijk gemaakt. Tijdens de Amerikaanse burgeroorlog waren zo veel militairen eraan verslaafd dat mensen over de 'soldatenziekte' spraken. Maar niet iedereen is een potentiële verslaafde, benadrukt Sheridan in haar boek. "Het is niet ongewoon voor patiënten dat ze de timing, de combinaties of de dosering van hun voorgeschreven medicatie eigenhandig aanpassen. Voor sommigen houdt dat in dat ze misbruik maken van de geneesmiddelen. Maar bij anderen is er slechts sprake van een kleine afwijking van het voorschrift. Veel patiënten leren door ervaring hoe ze de

-f /^

.g-~P , • * -'S A

gunstige effecten van hun medicamenten kunnen maximaliseren en tegelijkertijd de problemen tot een minimum beperken." Het is nu eenmaal zo dat pijnbestrijding niet een kwestie is van dezelfde dosis voor iedereen. Omdat iedereen pijn anders ervaart en de een er beter tegen kan dan de ander, kan de hoeveelheid pijnstillers per persoon behoorlijk verschillen. De meesten proberen een evenwicht te vinden. Het is belangrijk genoeg morfine te nemen om niet te veel pijn te voelen en niet zulke grote hoeveelheden nemen dat bijverschijnselen als sufheid en duizeligheid zich voordoen. Als ze om die reden zelf de dosis proberen bij te stellen door meer morfine te vragen, moet dit dan ook niet als het gedrag van een verslaafde worden gezien, aldus Sheridan. Overdosis

Het ongelijk van de medici werd aangetoond door een toenemend aantal studies over verslaving bij chronisch zieken. Uit onderzoeken bij duizenden patiënten kwamen slechts enkele gevallen naar boven. Je zou ongeveer eenzelfde aantal verslaafden vinden als je mensen bestudeert die alcohol drinken. Maar er was nog een argument dat artsen terughoudend met morfine deed omgaan: de angst voor gewenning. Omdat het lichaam went aan bepaalde doses, zou je steeds meer moeten toedienen om de pijn onder controle te houden. Tot je aan haast dodelijke hoeveelheden zit. Dit bleek echter een mythe. Ervaring wees uit dat chronisch zieken in het begin steeds wat meer morfine nodig hebben, maar dat de benodigde hoeveelheid zich daarna stabiliseert. De houding ten opzichte van pijnbestrijding begon door deze wetenschap langzaam te veranderen. "We staan nu veel opener ten opzichte van morfine", vertelt De Vulder. "Gaven we dit medicament vroeger alleen aan kankerpatiënten, nu hebben we

wcs MAART/APRIL 1997

43

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen