VU Magazine 1997 - pagina 409

neemt de afslankwoede hysterische vormen aan. Begin dit jaar vroeg het Amerikaanse tijdschrift Psychology Today zijn lezers naar hun raening over hun eigen uiterlijk. Dit zelfbeeld bleek voor 60 procent te worden bepaald door het lichaamsgewicht. Van de ondervraagde meisjes tussen de 13 en 19 jaar zei 62 procent ontevreden te zijn over hun gewicht. En schokkend: 15 procent van de vrouwen en 11 procent van de mannen verklaarde bereid te zijn vijf jaar van hun leven op te offeren om voortaan

op hun ideale gewicht verder te mogen. Omdat aan een mogelijke erfelijke aanleg voor zwaarlijvigheid vooralsnog niets te doen valt, zoeken de meeste dikke mensen hun heil in diëten en, in mindere mate, in bewegen. Een kwart van de Nederlandse meisjes in het voortgezet onderwijs doet weleens aan de lijn, zo bleek uit een onderzoek van TNO Preventie en Gezondheid uit 1995. In de Verenigde Staten kunnen meisjes van negen jaar oud al een fikse dieetkuur krijgen. Met alle gevaren vandien: een kind van vijftien dat een dieet volgt, heeft een acht maal grotere kans later een eetstoornis te krijgen dan een leeftijdgenoot die niet aan de lijn doet. De vraag dringt zich op: is afslanken gezond? Het antwoord is allerminst eenduidig. Dik zijn is in elk geval niet gezond. Mensen met een fors overgewicht lopen een beduidend grotere kans op hart- en vaatziekten. Vetzucht houdt bovendien verband met suikerziekte, hoge bloeddruk en sommige typen kanker. In de Verenigde Staten

kosten medische ingrepen als gevolg van overgewicht jaarlijks circa 40 railjard dollar. Kosmetische operaties niet incluis: het wegzuigen van overtollig vet (liposuctie) is in de wereld der plastische chirurgie inmiddels uitgegroeid tot de meest toegepaste behandeling. Een direct, onomstotelijk verband tussen afvallen en een langere levensverwachting is tot dusver echter nimmer aangetoond. In 1990 bleek uit een onderzoek bij ruim zevenduizend Britse mannen dat de sterfte als gevolg van hart- en vaatziekten met 10 procent was afgenomen bij hen die 10 procent van hun aanvankelijke gewicht waren kwijtgeraakt. Uit andere studies blijkt juist het tegenovergestelde, namelijk een toegenomen sterfte onder mensen die aan de lijn doen. De meeste onderzoekers zijn het erover eens dat een sterk fluctuerend lichaamsgewicht, het zogeheten jojo-effect, in ieder geval schadelijk is. Van het ene op het andere monrent kilometers gaan joggen is evenmin aan te bevelen. Bewegen in het algemeen wel, inaar dan geleidelijk een tandje erbij. En volg het advies van bioloog Midas Dekkeis, in zijn boekje 'Over de lijn' (Nederlands Zuivelbureau, 1994): "Verbeten jagen de fietsers door het polderlandschap om het buikje dat zo tegen hun bovenbenen klotst kwijt te raken. Maar een sportflets werkt averechts, die is juist ontworpen om zo hard mogelijk te gaan met zo weinig mogelijk energie. Wil je je buikje eraf fietsen, trap dan op de oude Fongers van je tante een aantal steile stadse bruggen over." Zelfhulp Afvallen met een wonderdieet raadt overgewicht-onderzoeker Paul Deurenberg in elk geval af. Omdat de balans tussen de voedingsstoffen bij dat soort diëten dikwijls zoek is, en ook de prijs de pan uit rijst. Het succespercentage van een professionele diëtist ligt niet per se hoger dan dat van een wonderdokter, maar de zekerheid dat je niet wordt beduveld moet op zichzelf al een geruststelling zijn. Bovendien: bij een diëtist melden zich doorgaans de moeilijkste gevallen. Veel meer nrensen, ook zij die volgens de gangbare maat-

staven nauwelijks of geen overgewicht hebben en blij zijn met ieder verloren pondje, zoeken hun heil in het commerciële zelfhulp-circuit. Het is dus niet zo verwonderlijk dat hier hogere slagingspercentages worden geclaimd. Een dieet doet zich echter niet alleen voelen in lichaam en portemonnee. "Een dieet volgen terwijl je dikker wordt", schreef Richaid Klein, een onderzoeker verbonden aan de Cornell Universiteit, "is een omgekeerde spirituele oefening; elke keer dat je je voornemens niet waarmaakt voel je zo'n schaamte en schuld dat je nog meer gaat eten, om troost te vinden en uit opstandigheid." Klein bedoelt: lijnen is lijden. De verstokte lijner moet ervoor waken te worden beheerst door hooggespannen verwachtingen en onhaalbare idealen. Het zelfbeeld, bij dikke mensen toch al brozer dan bij dunne, zou niet mogen worden bepaald door de weegschaal en het heersende schoonheidsideaal. De realiteit is anders. Eetstoornissen als anorexia nervosa en boulimia komen vooral voor bij mensen die verwoede pogingen hebben gedaan van een vermeend overgewicht af te komen. Toch zijn het uiteindelijk de dikkerds zelf die hun lijnpogingen tot een goed einde moeten brengen. Het wetenschappelijk verantwoorde dieet ligt voor iedereen klaar, evenals de uitgekiende adviezen over voedingsgewoonten en lichaamsbeweging. Nieuw, baanbrekend onderzoek op dit gebied is niet te verwachten; volgens Paul Deurenberg is de consensus onder wetenschappers over de aanpak van overgewicht vrijwel volledig. Nu moet de doelgroep nog meewerken. Deurenberg, heel beslist: "Dat mensen een dieet op den duur niet volhouden, ligt niet aan het dieet. Het ligt aan de mensen."

Fotografie: Lenny Oosterwijk, m e t dank aan Rob.

wcs

NOVEMBER/DECEMBER

1997

47

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen