VU Magazine 1997 - pagina 396

gevoel kregen. Het tegenovergestelde was echter waar: ze hadden juist een veel hoger niveau van dit hormoon dan normaal. Voor deze paradox is nog geen sluitende verklaring gevonden. Er zijn wel allerlei hypothesen die verder onderzocht moeten worden. De populairste is dat de hersenen een soort resistentie vertonen tegen leptine. Ze reageren gewoonweg niet op het signaal vanuit de vetcellen.

Irene van Elzakker

Onderzoekers hebben bij muizen genetische defecten gevonden die dik maken.

De leptineniveaus in het bloed van de zwaarlijvigen waren 300 procent hoger dan bij slanke mensen, terwijl het gehalte in het ruggenmergvocht - dat aangeeft hoe veel ervan in de hersenen terechtkomt - slechts 30 procent hoger lag. Op een of andere manier komt het hormoon dus niet in het brein terecht. Wellicht omdat er iets hapert aan het transport. Het is eveneens mogelijk dat de hersenen de verhoogde aanwezigheid van het hormoon wel opmerken, maar dat hun boodschap om af te vallen niet overkomt. Welke theorie ook de ware blijkt te zijn, het geeft wel aan dat het in-jecteren van zwaarlijvigen met leptine weinig succes zal hebben. Er zal meer voor nodig zijn.

Maar daarmee is de vraag naar de lichamelijke m e c h a n i s m e n die overgewicht

Lekkere veroorzaken, nog niet afdoende beantwoord. Zwaarlijvigen k u n n e n vooralsnog niet h u n

Placebo

Klinische proeven, waarbij dertig mensen met overgewicht leptine kregen toegediend, wijzen al in die richting. Amgen maakte de eerste resultaten van het experiment in juni van dit jaar bekend: de proefpersonen verloren in drie maanden tijd tussen de twee en vier kilo. Mensen die een placebo (een stof zonder werkzaam bestanddeel) kregen, vielen anderhalve kilo af. Het werkt dus, zij het op zeer bescheiden schaal. Op het ogenblik proberen de Amgen-onderzoekers het hormoon zodanig te wijzigen dat het gemakkelijker in de hersenen terecht komt.

Maar bij de mens bleek het allemaal wat minder simpel. Vorig jaar verscheen in het Britse medische vakblad 'The Lancet' een verslag van een studie onder zwaarlijvigen. De onderzoekers hadden verwacht dat er te weinig leptine in het lichaam van de onderzochten circuleerde, waardoor ze nooit dat verzadigings-

Zwaarlijvigheidsonderzoekers verwachten nog steeds veel van leptine. Ze vermoeden dat het hormoon in de hersenen een aantal chemicaliën beïnvloedt, die allemaal een rol spelen bij het opwekken van onze eetlust. Bij ratten is al beschreven hoe een daling van het leptineniveau leidt tot een toename van

genen alle schuld geven.

Eind 1994 keek de wereld met een mengeling van verwondering en afschuw naar foto's van muizen die twee keer zo dik waren als hun normale soortgenoten. De media besteedden er niet alleen zo veel aandacht aan vanwege het spectaculaire uiterlijk van de diertjes, maar vooral omdat onderzoekers voor het eerst een gen hadden geïdentificeerd dat duidelijk invloed heeft op het gewicht. Muizen die dit gen, dat de naam ob kreeg, missen, blijven eten. Met alle

34

wcs NOVEMBER/DECEMBER 1997

gevolgen van dien voor hun omvang. Wat het ontbrekende stukje DNA precies doet, werd pas acht maanden later ontrafeld. Het gen regelt de aanmaak van een hormoon waaraan de onderzoekers de naam 'leptine' gaven, wat is afgeleid van het Griekse leptos, dat 'dun' betekent. Normaliter produceren de vetcellen leptine om de hersenen te laten weten hoe veel vet er opgeslagen is in het lichaam. Hoe talrijker en hoe groter de vetcellen zijn, des te meer

hormoon er vrij komt. Op een gegeven moment krijgen de hersenen het signaal dat er genoeg vet aanwezig is. Ze zorgen er dan voor dat we geen trek in eten meer hebben. Muizen die geen leptine aanmaakten, gedroegen zich dan ook alsof ze constant honger leden, zelfs toen ze zo dik waren dat ze zich amper nog konden bewegen. De oplossing leek eenvoudig. De dikke muizen kregen injecties met het ontbrekende hormoon en verloren al vrij

snel zo'n twintig tot dertig procent van hun gewicht. Hun normale soortgenoten vielen ook af, zij het iets bescheidener: hun gewicht ging met tien procent naar beneden. Farmaceutische bedrijven voorzagen dat een eventueel medicijn op basis van leptine wel eens een revolutie zou kunnen veroorzaken in de vermageringssector. Uiteindelijk kaapte het Amerikaanse bedrijf Amgen het patent voor de neus van vele geïnteresseerden weg, na maar liefst twintig

miljoen dollar te hebben betaald voor de exclusieve rechten.

wcs NOVEMBER/DECEMBER 1997

35

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen