Encyclopedie der Heilige Godgeleerdheid - pagina 31

,

Afd.

I.

Hfst.

VORMING VAN HET BEGRIP.

§ 13.

III.

Hoofdstuk

23

III.

HET BEGRIP DER ENCYCLOPAEDIE. § 13.

Vorming van

Het woord

,

de idee en het begrip van Encyclopaedie hangen gene-

Ook

saam.

tisch

het begrip.

bij

de Encyclopaedie kan dus de oude

nieuwd worden, of het begrip aan het begin of aan het einde

strijd verligt

van de

ontwikkeling die de Encyclopaedische gedachte doorloopt. Ter voorko-

ming van misverstand worde

hier dus uitgesproken, dat deze paragraaf

De rekenschap van deze keuze

„begrip" in laatstgemelden zin bedoelt.

woord valt niet moeilijk Het gaat ook in ons mechanisch, maar organisch toe. Het denkproces dat in

in het gebruik van dit

denken

niet

den menschelijken geest plaats

grijpt, bestaat volstrekt niet alleen in

de ineenschakeling van die reeks gedachten

die gij zelf hebt willen

,

denken en door denkarbeid voort hebt gebracht. Veeleer de arbeid dien

slechts

als

gij

Maar,

denken verricht hebt.

hij

dit

dit

nog

boomkweeker in den tuin van uw den boomgaard de arbeid

gelijk in

van den boomkweeker slechts mogelijk wordt hof iets groeien kan, en

is

doordien er

,

in dien

groeien in zijn hof hem tot arbeid uitlokt en

dien arbeid bestuurt, zoo ook bestaat en leeft er in den

men-

schelijken geest een denkwereld, waarin het groeit en tiert, onafhankelijk

van

's

menschen

wereld dat

hij

door dien

drang dat

lijken geest.

is

;

zijn aandrift

wordt. Verliest ge dit

sonen, maar

en toeleg en het

wil

zijn uit

om

zelf te

eigen

is

uit

deze levende denk-

denken ontvangt

denkarbeid

,

en het

is

gericht en bepaald

het oog, dan zijn er wel denkende per-

er geen ontwikkeling van gedachte in den mensche-

Dan

ontbreekt het gemeenschappelijke in ons denken

waardoor het verstaan van elkander

eerst mogelijk wordt. Alle

denken

zou op die wijs aphoristisch dilettantisme worden, en de menschelijke taal

ware ondenkbaar. Passen we

volgt hieruit, dat ook gieten,

ons

het

dit

nu op het „begrip" toe, dan

maar dat ook het begrip ontkiemt,

slechts

geplukt

wordt.

denkvorm

begrip niet een

Gelijk de

is

dien wij

groeit en rijpt, en door

bloem reeds school

zaadkorrel en er door wettige ontwikkeling

uit

in

den

ontlook, zoo ook

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen