Leven en arbeid van Dr. A. Kuyper - pagina 276

DR.

254

KUYPER ALS GELEERDE.

En zooals in de Renaissance en het Humanisme weer een zoeken was naar den humanistischen levenszin, om later te komen tot een bewust philosophische uitwerking, zoo was in de Reformatie allerouden Christelijken levenszin

eerst een zoeken naar den allerlei

phasen met logische noodzakelijkheid

te

komen

om

tot het

door

ponee-

ren van een Christelijke philosophie tegenover de Humanistische. Het is gedurende deze eeuwen een worstelen van tweeërlei metaphysica. Eerst heerscht over het algemeen de Christelijke. Lang-

zamerhand

stelt zich

daar de humanistische tegen

terrein te winnen, totdat

om

steeds breeder

aan het eind der 18de eeuw de Christelijke

metaphysica schier overwonnen is. Maar in de 19de eeuw, wanneer de humanistische metaphysica zich geheel bewust geworden is en zich door een reeks van geniale wijsgeeren tot een schitterend stelsel

heeft gekristaliseerd, dan

ook de Christelijke levens- en werelddie haar uiting vindt in een eigen

is

beschouwing weer herboren,

Christelijk wijsgeerig systeem.

De Nieuwe

philosophie

stelt

weliswaar

allereerst

kennis-

het

probleem aan de orde en onderzoekt de middelen door welke wij tot keunis der dingen kunnen komen, maar als men dieper ziet en de ontwikkeling van het wijsgeerig denken

eeuw nagaat, dan

tot het einde

zien wij dat het in den grond gaat

om

der ISde

het afbreken

van de heerschende Christelijke metaphysica. De Nieuwe philosophie, die zich onmiddellijk spHtst in de tweeërlei richting van het rationalisme en het empirisme, onderzoekt of wij door de rede en door de zinnelijke waarneming kennis kunnen krijgen van de bovennatuurlijke dingen om, na tot een negatief resultaat te zijn, de metaphysica der Christelijke wereldbeschouwing prijs te geven. Het doel van het rationalisme en het empirisme is: te

gekomen

komen

tot

een kennen der bovenzinnelijke dingen langs natuurlijken

weg, het een beproeft door het verstandelijk denken, het ander door zinnelijke waarneming. Het rationalisme of de verstandsmetaphysica wil in vertrouwen op de menschelijke rede door ordelijk denken het

wezen der dingen doorgronden. Van het dualisme van Cartesius ontwikkelt het zich door het monisme van S p n o z a en de monai

dologie van

Leibnitz

tot

het eclecticisme van

Wol

f f.

Het

door het Sensualisme van L o c k e het idealisme van Berckeley en het Fransche materialisme uit

empirisme begon met Baco,

te loopen

om

op het scepticisme van

H u m e.

Zoowel het rationalisme

als

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen