Ad Valvas 1972-1973 - pagina 102

4

KRITISCHE

AD VALVAS

ARTS

GEEFT

ia

GRONINGEN

n.a.v.

1 DECEMBER 1972

SPK-PROCES:

Kollege over samenhang tussen ziekte en de kapitalistische maatschappij I n de Geertsemazaal van de groningse universiteit zal de kritische a r t s Siegfried Tuinier m a a n d a g avond 4 december, 19.30 uur een aktualiteitenkoliege geven over h e t Socialistisch FatiëntenkoUektiek (SPK) in West-Duitsland, waartegen n u in Karlsruhe een proces wordt gevoerd. D a t proces begon op 7 november voor een bijzondere rechtbank tegen drie b e klaagden, leden van h e t SPK, d a t in 1970 ontstond rond de psychiatrische politiek van de heidelbergse universiteit. Twee artsen (het echtpaar Huser) en een deelnemer (Hausner) s t a a n terecht wegens overtreding van par. 129 van h e t duitse wetboek van strafrecht d a t strafbaar stelt: h e t stichten of lid zijn van een vereniging, die er op uit is strafbare handelingen te begaan. Aanleiding tot h e t o n t s t a a n van h e t S P K werden de konf likten die in 1969 binnen de psychiatrische polikliniek t e Heidelberg a a n h e t licht traden. I n d a t j a a r werd ene Kretz tot hoofd v a n de kliniek benoemd en werden wegens u i t eenlopende gezichtpunten twee assistenten, de artsen Spazier en R a u c h van de kliniek verwüderd. Dit ging met zoveel moeilijkheden gepaard, d a t een a a n t a l patiënten zich er van bewust werd. 'dat door de manier waarop de psychiatrische poli fvmctioneert, voldoende behandeling voor veel patiënten onmogeiyk is. De poli werkt als een selektie-instrument, waarbij alleen zjj die over ruime financiële middelen beschikken of die volgens psychiatrische opvattingen interessant zijn, in de kliniek worden opgenomen. Slechts een r a d i kale heroriëntering van de opzet, in de zin v a n konsekwent werken in therapiegroepen, met zelf werk-

GEDACHTE

zaamlieid van de patiënten k a n de psychiatrie h a a r elitaire k a r a k ter ontnemen. Aanzetten in deze richting worden door Kretz tegengewerkt'.

Bezetting I n februari 1970 wordt een andere assistent, Huber, ontslagen. Een veertigtal patiënten verklaren zich solidair met Huber in diens verzet tegen dat ontslag. De p a tienten wordt daarop eveneens de toegang tot de kliniek ontzegd. D a n bezetten deze patiënten de kamer van de direkteur van de kliniek en gaan in hongerstaking. Het snel escalerende konflikt lijkt echter t e worden bijgelegd door bemiddeling van de rector van de universiteit: Huber en zijn p a tienten krijgen van de universiteit ruimte en geld ter beschikking om buiten de kliniek verder t e werken. Van de gemaakte afspraken komt door tegenwerking van de medische fakulteit niet veel t e recht. De patiënten (inmiddels in a a n t a l toegenomen en zich nu S P K noemend) komen opnieuw tn aktie en hebben h i m eisen opgevoerd: meer ruimte en erkenning van h e t S P K als universitaire afdeling. I n d e r d a a d besluit op 9 juli 1970 h e t bestuur van de universiteit h e t S P K als officiële afdeling t e erkennen. De minister v a n kulturele zaken grijpt dan echter in en vernietigt h e t besluit als in strijd met de wet. Het konflikt wordt n u verlegd. Niet langer hoeft de medische f a kulteit zich met de bestrijding v a n h e t S P K te belasten, de minister heeft die t a a k overgenomen. Er komen twee bevelen tot ontruiming: op 14 november 1970 en op 13 mei 1972.

STUURGROEP

STRUKTUUR

Een incident m a a k t voortijdig een einde a a n de noodzaak h e t S P K langs indirekte, legale weg t e bestrijden. Op 24 juni vindt in de b u u r t van de woning van h e t echtpaar Huber een schietpartij plaats. Dezelfde dag worden een a a n t a l leden van het kollektief door de politie aangehouden en volgen huiszoekingen. Allen worden d a a r n a weer in vrijheid gesteld wegens h e t ontbreken van belastend materiaal.

Overval Nu de tegenwerking een zo hevige wending heeft genomen, besluit h e t S P K zijn behandelruimten te sluiten. Een overval van 300 politiemannen met honden, m a c h i n e geweren en helikopters op 21 juli, waarbij de aanwezigen uit de ruimten v a n h e t S P K worden g e zet, onderstreept dit besluit. Het S P K is opgerold, elf leden zijn gearresteerd. Acht v a n h e n worden in de loop van 1972 vrijgelaten onder de verplichting zich regelmatig bij de politie te melden. De drie overgebleven verdachten zijn Huber, zijn vrouw en Hausner. Na 15 m a a n d e n voorarrest komen de verdachten voor de rechter. De pers m a a k t melding van grote verontwaardiging over h e t feit, d a t de zaak behandeld wordt door een zg. 'Sondergericht'. Duitsland k e n t n a a s t ongeveer 1000 gewone rechtbanken 17 van deze Sondergerichte. De geschiedenis g a a t t e rug tot 1933, toen deze r e c h t b a n ken in h e t leven geroepen werden voor snelle berechting van anti n a zi's. I n 1945 werden ze afgeschaft om in 1951, zij h e t met minder vérgaande bevoegdheden, weer t e worden ingevoerd. Een belangrijk verschil met de gewone r e c h t spraak is echter d a t tegen beslis-

singen van h e t sondergericht wel revisie, m a a r geen beroep mogelijk is.

Verdediging Omstandigheden m a k e n dit proces nog extra merkwaardig. De advokaten kregen pas enkele wek e n voor de a a n v a n g v a n h e t p r o ces de beschikking over h e t zeer omvangrijke pakket processtukk e n : 242 dossiers. Op een verzoek om uitstel van h e t proces in h e t belang van de verdediging werd negatief beschikt,, waarop zij b e sloten v a n de verdediging af t e zien. De verdachten kregen' door de rechtbank vervolgens drie a d vokaten toegewezen. Deze 'Pflichtverteidiger' werden door de a a n geklaagden niet erkend. O m d a t de verdachten tijdens de eerste p r o cesdag niet bereid bleken mee t e werken a a n een rustig verloop van de rechtspleging, werden zü uit de zaal verwijderd. Zo wordt er n u een proces gevoerd, waarbij geen verdachten aanwezig zyn en waarbij de advokaten door de rechter zeU zijn aangesteld: een soort Juridisch spel voor r e c h t bank, openbaar ministerie en g e h u u r d e advokaten. Alsof deze omstandigheden de rechtspraak nog niet voldoende schade doen. deed de rechter er in een openbare uitspraak nog een zeer overbodige schep bovenop. Hij verklaarde 'dat in deze zaak niets t e verdedigen, dus ook niets a a n t e klagen, m a a r in ieder geval iets te oordelen valt.'

Kern van de zaak Tot zover de politieke en juridische geschiedenis van een zaak die in diepgaande verschillen v a n inzicht betreffende h e t verschijn-

WETENSCHAPPELIJK

sei 'ziekte' zijn oorsprong had. De feitelijke ontwikkeling van dit konflikt dreigt de a a n d a c h t af t e leiden van de kern v a n . d e zaak: wat is de oorzaak van (psychische) ziekte en welke therapie behoort t e worden ontwikkeld? Deze vraag leeft niet alleen binnen de medische faculteit van de heidelbergse universiteit. De'verhouding arts-patient, ziek-gezond is ook in ons land onderwerp van diskussie, met n a m e in kringen van 'kritische artsen'. Het proces te Karlsruhe was a a n leiding voor delegaties, uit verschillende landen, van artsen, om zich solidair te verklaren met de strijd van h e t SPK. De m t g a n g s stellUig van h e t S P K is als volgt geformuleerd: 'De heersende psychiatrie dient als i n s t r u m e n t om de heersende orde t e h a n d h a v e n . Ziekte tn al h a a r vormen is een gevolg van de onderdrukking van h e t individu door de m a a t s c h a p pij. De a r t s werkt hierin mee, t e gen h e t belang van de zieke in'. Een door delegaties uit Prankrijk, Italië en Nederland uitgegeven solidariteitsverklaring noemt als derde doelstelling van een pas gevormde internationale werkgroep: 'De s a m e n h a n g tussen ziekte en kapitalistische maatschappij opnieuw t e analyseren'. Deze formuleringen tonen, hoewel ze sterk verschillen in h u n absoluutheid, verwantschap tussen h e t denken van de als 'fanatieke psychopaat' betitelde verdachte Huber en een niet onbelangrijke beweging van kritisch artsen. Over dit verwantschap en deze verschillen g a a t vooral h e t kollege in Gronmgen. P E T E R BUUR (Nieuwsdienst

U-bladen)

CORPS:

Hoge kwaliteit wetenscliappelijl( corps nodig zonder onevenredige stijging personeelsl(osten Dr. Th. J. IJzerman, lid van de Stuurgroep Struktuur Wetenschappelijk Corps m a a k t de volgende kanttekeningen by de r e aktie van de heer Van den Berg over het tussentijds rapport' over de gedachten van de Stuurgroep: 0 Van den Berg spreekt over wetenschappelijke kompetentie en doet alsof d a t een absoluut iets is: mensen zijn wetenschappelijk; kompetent of niet. Dit is gewoon onjuist. Er is toch duidelijk sprake van mate van kompetentie en van meer en minder kompetent. Als men dat niet doet, begaat men dezelfde fout als in h e t verleden, toen formeel alleen de hoogler a a r als kompetent en dientengevolge als enige tot oordelen bevoegde werd beschouwd. 0 Op de vraag van Van den Berg of de (deel) disciplines, die in de brief als voornaamste kriterium voor de instelling van vakgroepen worden genoemd, dezelfde disciplines zijn als de in de McKinsey-planning, moet zeer nadrukkelyk worden geantwoord, d a t dit niet het geval is. Of men ze wil laten samenvallen is een andere zaak; er kunnen misschien oms t a n d ^ h e d e n zijn, die dit wenselijk doen zün, m a a r het mag zeker geen uitgangspunt zyn. De poging van de stuurgroep om enige duidelijkheid t e brengen met betrekking tot de (deel) disciplines (op te vatten 'als een in wetenschappelijke kring erkend zelfstandig gebied van wetenschap') blijkt toch nog niet geslaagd te zvjn. En geen wonder, want de wetenschap is veel te dynamisch om vaste grenzen te trekken en een vaste indeling in (deel) disciplines mogelijk te m a ken. De indeling in disciplines zal in de loop der t ü d veranderen en zich moeten aanpassen a a n de ontwikkeling der wetenschap. Men k a n hooguit zeggen, dat op een bepaald moment een zekere

communis opinio bestaat over een indeling in disciplines. Maar t a l van terremenen van wetenschappelijk werk waren vroeger geen disciplines en t h a n s wel; en over tien j a a r zullen bepaalde nieuwe (deel)disciplines zijn gegroeid. Zo zullen ook werkgroepen zich tot vakgroepen kunnen ontwikkelen. Wil men operationele criteria voor h e t bestaan van (deel) disciplines, dan k a n men denken a a n h e t bes t a a n van eigen vaktijdschriften, van eigen verenigingen met afdelingen of secties daarbiimen. De instelling van een vakgroep k a n tevens een bepaald beleid inhouden: uit een veelheid van mogelijkheden wil men een bepaalde (deel) discipline tot o n t wikkeling brengen en op d a t gebied h e t onderzoek stimuleren. Van den Bei-g pleit,voor een tijdelijk dienstverband van twee j a a r (in tegenstelling tot de h u i dige vier j a a r ) . Dit zal vermoedelijk zijn in verband met plannen voor h e t assistent onderzoekerschap. De opleiding tot assistentonderzoeker zal n a het doctoraalexamen nieuwe stijl zeker vier j a a r in beslag nemen en het is zeker niet de bedoeling deze assisstenten in vaste dienst te benoem e n alvorens ze h u n proefschrift hebben afgerond. De proefperiode voor h e t wetenschappelijk personeel bij het w.o. dient bovendien niet alleen om te zien of iemand in staat is een bepaalde reeds vastgestelde t a a k uit te voeren; h e t gaat ook om de kwaliteit van 'kreatieve' arbeid t e beoordelen en daarvoor is twee j a a r m.i. over het algemeen te kort.

Kernproblemen

De kernproblemen waarvoor de stuurgroep zich ziet gesteld zön m i . de volgende: % Hoe kan de kwaliteit van h e t wetenschappelijk corps worden verbeterd c.q. gehandhaafd?

I n bijgaand artikel reageert dr, Th. J. IJzerman, lid van de Stuurgroep van h e t W e tenschappelijk Corps (in de wandeling commissie-Van Trier genoemd), als persoon, dus niet namens de stuurgroep, op h e t artikel van de heer C. J. van den Berg in de üniversiteitskrant Groningen over de gepubliceerde tussentijdse overwegingen en ideeën van de stuurgroep. Van dat artikel van de heer Van den Berg n a m e n we een gedeelte in Ad Valvas op. Nevenstaand artikel is een deel van de reaktie van dr. I J z e r m a n in hetzelfde blad.

% hoe k a n worden voorkomen, dat de kosten van het w.o. en met n a m e de personeelskosten onevenredig stUgen? Achter deze vragen s t a a n n a tuurlijk nog tal van andere en nog fundamenteler problemen. Een d a a r v a n betreft de doelstellingen van h e t w.o., die nog altijd — en terecht — worden s a m e n gevat, in h e t verzorgen van o n derwijs en h e t verrichten van onderzoek. Traditioneel wordt het doel van het onderwijs vaak gezien als h e t overdragen van kennis. Dit is zeker volgens moderne opvattingen geen juiste en zeker niet een uitsluitende doelstelling; h e t tot optimale of maximale ontwikkeling laten komen van de leerling is een minstens even belangrijke a l hoewel nog lang niet gerealiseerde doelstelling. Het traditionele onderwijs wordt vaak als voorbeeld gesteld voor het w.o. Evenals men het primair en secundair onderwijs numerieke n o r m e n kan stellen om het a a n t a l benodigde docenten t e berekenen (aan de h a n d van minimale en maximale omvang van klassen), zo k a n men

dat ook voor het w.o. doen; de bekende student-stafratio is d a a r v a n een voorbeeld. Er is echter een groot verschil tussen h e t w.o. en het overige onderwijs: het eerstgenoemde heeft immers ook tot t a a k onderzoek t e doen of, m.a.w. om wetenschap t e beoefenen en mensen te leren en te stimuleren om dit t e doen. Dit betekent, d a t de docenten niet alleen les moeten geven a a n anderen m a a r zelf ook leerling zijn; de idee, van de 'education p e r m a n e n t e ' is by uitstek van toepassing op het w.o. Een en ander houdt in, d a t het personeelsbeleid (incl. de raming van de personeelsbehoefte) niet alleen afhankelijk m a g ziJn van het a a n t a l studenten en van de a a n t a l taken, die er op een b e paald moment zijn, m a a r ook van de andere doelstelling, n.1. de vrije ontplooiing van docenten tot k r e atieve wetenschapsbeoefenaren. (...) Zonder dit tweede aspekt is het w.o. geen w.o. meer, m a a r een van de vele vormen van tertiair onderwijs.

n u dus niet als docent, m a a r als onderzoeker. Hierarchische en vertikale verhoudingen maken plaats voor meer kollegiale en horizontale verhoudingen; in plaats van selektie s t a a n individuele ontplooiing en stimulering centraal. BiJ het w.o. als organisatie gaat het echter niet uitsluitend om personen t e helpen en te dienen, m a a r ook om resultaten (kwaliteit) en rendement van h e t geheel. Om dit t e bereiken is selektie noodzakelijk. De diverse funktieniveaus moeten vooral in dit licht worden gezien.

Organisatie

Ter Inzage:

Beide doelstellingen leiden elk tot een geheel andere personeelsopbouw en een geheel a n d e r personeelsbeleid en ook tot een geheel verschillende visie op de organisatie van de universiteit. Deze k a n worden opgevat als een bureaukratische organisatie, waarin bepaalde t a k e n n a a r soort en niveau worden onderscheiden en funkties in een hierarchisch systeem worden gerangschikt. I n ambtelijke termen leidt deze benadering tot organieke funkties en een personeelsopbouw op basis van de "uitvoering van t a k e n onafhankelijk van degenen, die deze t a k e n moeten uitvoeren. Het beoefenen van wetenschap daarentegen leidt tot een organisatievorm, waarin de individuele werkers als persoon centraal staan.

Th. J. IJZERMAN

Binnengekomen in Informatie-centrum hg

ID-03

9 Openstellen of niet? Een onderzoek n a a r de mening van studenten over de vraag of studentenvoorzieningen zoals huisvesting, eettafels, vormingswerk ook voor niet-studenten moeten worden opengesteld. Het onderzoek werd in 1970-'71 uitgevoerd door G. M. E. Blom in opdracht van de Beleidsraad voor kollektieve studentenvoorzieningen aan de R U / Utrecht. 0 Vergaderstukken voor de 61e vergadering van de Academische R a a d (25 november). Hierby o.a. Definitief ontwerp van een nieuw reglement v a n de Academische Raad, Advies over h e t voorontwerp van wet Inhoudende voorzieningen inzake de planning van h e t onderwijs. Advies inzake de Nota's op weg naar^ hc^er onderwijs nieuwe stijl, (zie ook pag 2).

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen