Geen duimbreed?! - pagina 31

E E R S T E R E A C T I E S V A N U I T DE V U - G E M E E N S C H A P

als laatste einddoel van het leven gesteld en gekleed in dictatoriale vorm met als 'middel van handhaving militair geweld om zijn wil op elk gebied van het leven rechteloos door te voeren en zijn volstrekte macht over alles en allen te verwerkelijken'. 25 Op den duur moest zij elk land ten verderve voeren. Tegenover zulk een leer', betoogde Anema, 'past van de zijde van een richting die zich antirevolutionair en christelijk-historisch noemt maar één antwoord: onvoorwaardelijke afwijzing.' 2 6 In een aantal kleinere brochures en krantenartikelen populariseerde Anema dit standpunt. Dit was noodzakelijk omdat, zoals wij zullen zien, niet iedereen in de gereformeerde wereld van de verwerpelijkheid van het fascisme in die tijd direct overtuigd was. Anema's collega, P. A. Diepenhorst, stelde zich een jaar later ten doel het Duitse nationaal-socialisme op diezelfde wijze te analyseren en te bestrijden. Zijn hoofdaandacht richtte hij hierbij op de economische aspecten van de nazi-ideologie. Diepenhorst besefte natuurlijk wel dat het nationaal-socialisme meer was dan een economische stroming. Voor velen was het zelfs een nieuwe religie geworden, 'die weer wijding en bezieling' aan het leven gaf. Ook de NSB pretendeerde meer te zijn dan een politieke partij. Diepenhorst hield zich vooral bezig met het Duitse nationaal-socialisme, omdat dat van veel meer betekenis was dan de Nederlandse variant, die bovendien ook zeer sterk verbrokkeld en onderling verdeeld was. Hij wilde daarom alleen enige aandacht schenken aan de NSB, die in 'de talentvolle ingenieur Mussert haar leider heeft'. 27 De verschillen die men kon constateren, zo meende Diepenhorst, kwamen voort uit het verschil in geaardheid van het Duitse en het Nederlandse volk. Het antisemitisme bij de NSB was minder fel, de toon meer gematigd, vond Diepenhorst. Maar hij besefte maar al te goed dat Mussolini en Hitier toch de grote voorbeelden van Mussert waren. 'In wezen zijn Nederlandsche en Duitsche nationaal-socialisten kinderen ééns geestes', zo stelde hij. 'Het 'heil' is vervangen door 'hou zee', maar al het water der zee wascht de Germaansche smetten niet af.' 2 8 Het is duidelijk dat Diepenhorst zijn analyse op veel zwakkere grondslag bouwde dan Anema. Diepenhorst verklaarde het ontstaan van het Duitse nationaal-socialisme in de eerste plaats uit de vernedering, die Duitsland na de Eerste Wereldoorlog door 'internationale en

31

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen