De Vrije Universiteit en Zuid-Afrika 1880-2005 ([Deel 2]) - pagina 205

IN GOED

VERTROUWEN

sympathie ook veel onderlinge verschillen, onbegrip, misverstand en tegenstellingen. Om die verschillen te leren kennen, is weinig zo inzichtgevend als de verhouding en samenwerking tussen S.J. du Toit en Abraham Kuyper, en daarom is die hiervoor zo uitvoerig beschreven. 11 Zij waren op tal van punten vergelijkbaar, in denken en handelen, tweelingen 650

haast. Zij deelden dezelfde calvinistische traditie en hetzelfde emancipatorisch élan, beiden rebelleerden tegen de dominante liberale staat en samenleving, en beiden zetten zich in voor een orthodoxe kerk en een christelijke school in een vrije natie. Stam- en geestverwanten dus, en zij spraken dezelfde taal - letterlijk zelfs, zoals toen Du Toit Kuypers Program als zijn Program van beginselen van de Nationale Partij overnam. Maar als twee mensen hetzelfde zeggen, bedoelen zij niet altijd hetzelfde. Ondanks alle letterlijke overeenkomsten in het schrijven en spreken van Kuyper en Du Toit, over stamverwantschap en geestverwantschap en christelijk-nationaal: de programma's van Kuyper en Du Toit verschilden van elkaar op belangrijke punten, in doelstelling en functioneren. Kuyper wilde de calvinistische grondtoon van de natie versterken, naast de katholieke en humanistische, en begon met de emancipatie van het gereformeerde volksdeel; Du Toit wenste het Afrikanervolk te verenigen als eerste stap in zijn streven naar emancipatie en nationale onafhankelijkheid. Onder de plichten van stamverwantschap verstond Kuyper eensgezinde samenwerking onder de antirevolutionair-gereformeerde paraplu, en dus een gezamenlijk front tegen het Nederlandse liberalisme en dus dominantie van de gereformeerden in de betrekkingen met Transvaal en prioriteit voor zijn Vrije Universiteit. Maar Du Toit zocht maximale stamverwante steun. Onder christelijk-nationaal onderwijs verstond Kuyper de vrije school met de bijbel, Du Toit nationaal openbaar christelijk onderwijs. Beiden zetten de stamverwantschap in als een element in de eigen binnenlandse strijd. De reeks van conflicten, die de samenwerking van Kuyper en Du Toit onder spanning zette en tenslotte beëindigde, was dus niet zozeer gevolg van twee botsende, eigenzinnige persoonlijkheden. In de grond van de zaak verstonden zij elkaar niet, zij spraken twee veelszins verschillende talen. Letterlijk, typerend daarover was hun verschillende

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen