Zevende Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerden Grondslag - pagina 52

L

Last ons daartoe kortelijk nagaan wat de wetenschap is en waar zij van uitgaat, welke hare grenzen zijn en waardoor hare methode bepaald wordt. Over elk dezer drie punten kan ik natuurlijk hier slechts enkele opmerkingen mededeelen in verband met den aard van ons samenzijn te dezer ure. Wat is wetenschap en wat onderstelt zij ? Welen ^) zegt meer dan bloot , gezien hebben"; het is door het gezicht iets in den geest hebben, door het gezicht zekerheid hebben van iets en verder in 't algemeen zekerheid hebben in zijn bewustzyn van iets. Wetenscliap, voor wetendschap, gevormd als wetendheid in alwetendheid, geeft dus eigenlijk te kennen de gesteldheid van iemands weten ^). De verdere ontwikkeling van het begrip kan ik hier wel laten rusten, ze zou 'ons te ver afleiden. Weten is dus zekerheid hebben in zijn bewustzijn, als gevolg van waarneming en denken. Nu ligt het in den aard van den menschelgken geest als éénheid, in welke ik wel een kenvermogen en een begeervermogen, vergun mij nog deze verouderde terminologie, een weten en willen kan onderscheiden, maar niet scheiden, dat het weten met het willen, met hetgezindzijn samenhangt en de taal als uiting van den geest bevestigt dat. Bij het volk, dat voor de geheele beschaafde wereld, de leeraar der wetenschappen is geweest, bij de Grieken, en ook bij de Joden, in de Heilige Schrift, zijn de begrippen van weten en willen of gezind zijn ten nauwste verbonden. Reeds bij Homerus beteekent hetzelfde werkwoord oISx ik weet en ik ben gezind: pïAa siSóreg akXyj?^ota-i is : vriendelijk gezind zijnde jegens elkander ; zoo ook yj^rcx slSévou rtvi; (kprta. dSéutxi rtvi is gelyk gezind zijn met iemand, hetzelfde willen (verg. Schmidt, die Ethik der alten Griechen I, 157), En verbindt niet de Schrift zeer dikwgls tucht met wetenschap? Zegt niet Christus: „Zoo iemand wil den wil doen desgenen, die Mij gezonden heeft, die zal van deze leer bekennen (yi/üo-erotó of zij uit God is?" En ook dat bekende Schriftwoord: ,De vreeze des Heeren is het beginsel der wetenschap", steunt het niet op dezelfde gedachtenverbinding ? Tusschen het zedelijk bestaan des menschen en zijn weten, ~ bestaat derhalve een verband van dien aard, dat het rechte zedelijke bestaan de grondslag is voor het ware weten. Dit geldt ook bepaald voor de wetenschap m engeren zin. Weten is -zooals ik reeds zeide, zekerheid hebben en wel eene zekerheid op den grond van waarneming en rede, want ook gelooven is ') Goth. vitan staat tot veitan als Gr. dSiva.t tot Qslu. -) Vergelijk het woord van Paiilus Efez. 3 : 4 : nWaaraan gij, dit lezende, kunt bemerken mijne wetenschap in deze verborgenlieid van Christus"

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen