Zestiende Jaarverslag van de Vereeniging voor Hooger Onderwijs op Gereformeerde Grondslag - pagina 51

XLIX

absolutisme. Langs verschillende "wegen komt Spinoza telkens tot datzelfde punt. De rede eischt in den Staat te leven, en dus ook aan de ongerijmdste bevelen te gehoorzamen, want het meest onredelijk zou toch zijn het vernietigen van den Staat. Alle naastenliefde moet ondergeschikt zijn aan het welzijn van den Staat, want het grootste kwaad voor den naaste zou zijn de ondergang van den Staat. Het recht der Overheid gaat in beginsel ook over geweten en oordeel. Maar feitelijk kan zij niet de gedachten geheel beheerschen. Daarom schijnt het, alsof de Overheid onrecht doet, als zij ieder wilde voorschrijven, hoe hij denken moet. T^ïi feitelijk gestuit worden van de Overheid wordt in het opschrift van hoofdstuk 20 uitgedrukt in woorden, welke hem, die alleen het opschrift leest, zouden doen meenen, alsof Spinoza voor het recht van geestesvrijheid opkwam. Toch is het geheel anders. Spinoza acht het niet raadzaam hier dwang te gebruiken. Zeer gewelddadig heerschen brengt gevaar mee voor den Staat. En de Overheid heeft haar recht slechts, zoo lang zij de macht heeft, waarin tevens de rechtvaardiging ligt van eiken opstand die gelukt, en de veroordeeling van elk verzet dat gebroken wordt. Met die overweging moet de burger zich troosten over het absolutisme der Overheid. Haar recht strekt zich uit ook over den godsdienst. Achtte men zich niet verplicht aan de Staatsmacht te gehoorzamen, . wijl iets tot den godsdienst behoort, zoo hing het recht der Overheid van de inzichten der burgers af. Het recht van den Staat zou dan vernietigd worden, en wijl voor dat recht alleen de Overheid moet zorgen, is zij bevoegd ook over den godsdienst te bepalen wat haar goed dunkt. Uit gehoorzaamheid aan God moet men ook hierin voor de Overheid buigen. De tegenstelling: '•Oordeelt gijlieden, of het recht is voor God ulieden meer te hooren dan God?" (Hand. 4 : 19) valt volgens Spinoza eigenlijk weg. In de Overheid spreekt God. Tegen de Overheid zich op Gods wil beroepen, kan alleen, zoo men van dien wil eene zekere openbaring heeft. Spinoza schuift tusschen God en den mensch de Overheid in, die den Goddelijken wil heeft te verklaren. De moderne clerus. Wie zijn clericalen? Prof. Gort van der Linden schreef in Richting en beleid der liberale partij, bl. 2 noot 1: «Met clericalen bedoel ik allen die, bij de beoordeeling van het publiek belang, zich beroepen op den geopenbaarden wil van God." 4

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen