Jaarboek 1972-1973 - pagina 26

mist, stonden zij onder de invloed van gangbare denkbeelden. Toch vertoonden zij steeds een bewustzijn van zelfstandigheid. Zij konden indien nodig beroering wekken en deden het van tijd tot tijd. Nooit verliet hen, hoewel onderwijs van nature tot conservatisme neigt, geheel de vooruitstrevendheid; zelden vervielen zij tot langdurige slaafsheid. Thans lijkt het er op dat het kiezen of delen wordt. Voorheen verenigden universiteiten en hogescholen de geestelijk uitzonderlijken met de middelmaat en de achterblijvers. De hoogleraren kenden altijd zonderlinge typen, de verstilden, die grote vorsers konden wezen, en de enkele docenten die het best een andere levensbestemming hadden kunnen kiezen, naast hen die ofschoon normaal, goed voldeden. Daarom is het nog wel een verarming wanneer de universiteiten hun vreemde vogels, hun - zoals men het aanduidt - nagenoeg binnensmonds mummelende, op het 'esoterische' gerichte, voortdurend hun overschoenen of parapluies vergetende figuren zouden verliezen. Monomane kamergeleerden, om wier eigen ik voor hun bewustzijn het heelal cirkelde, al onderschreven zij dan voor de vorm het copernicaanse wereldbeeld, hebben meestal voor de instellingen die zij dienden, wat betekend. Het is waarschijnlijk niet uitgesloten enige uitzonderlijkheid te bewaren in het docentencorps en ook bij het onderzoekersdom, waar men het 'zwanghafte', het 'depressive', het 'hysterische' en het 'schizoïde' type onderscheidt, zal dit wel lukken. Maar wat zal de doelstelling van nu en straks wezen? Het is al niet met zekerheid uit te maken waar men op dit ogenblik in feite aan toe is. Het gebied van wat geweten en onderzocht kan worden, breidt zich voortdurend uit. De vorderingen zijn van dien aard dat de geestelijke verovering van vandaag, indien zij geen dwaling blijkt, de routine van morgen wezen kan. Volgens de een wordt moreel niet beheerst wat men wetenschappelijk en technisch vermag. Volgens de ander is er de onmacht van het onderzoek, dat niet weet te leveren waaraan voor een behoorlijke levensbeheersing behoefte zou bestaan. Vroeger kon de universiteit ieder die zich meldde wel verder helpen. Zij bood veel voor de begaafden; zij stelde de middelmatigen in de gelegenheid wat mee te nemen; met de geestelijk minder bedeelden of hen die zich niet op het gebied der studie wilden inspannen, wist zij behoorlijk raad. Er was het gezelligheidsleven en de sportbeoefening men vertelt van Amerikaanse jongelui die voor hun 'football' zelfs de studie overhadden - alsmede het na verloop van tijd geruisloos afzwaaien. Tegenwoordig moeten universiteiten en hogescholen bij een jaarlijkse toeloop van duizend nieuwelingen en meer met scherper belijndheid verklaren wat zij willen. Een zekere vereniging van doeleinden is nog wel mogelijk. Maar het maakt toch verschil of men zich op de waarheid werpt, tot de grenzen van het 24

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen