1947 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 55

49 naal-socialisten stelden tegenover d e rationalistische idealen v a n vrijheid, vriendschap en vrede. Z o zien we, dat het nationaal-socialisme een stuotmoedige aanval deed op het machtige rijk v a n d e rede, w a a r o p onze ouders zo trots w a r e n en w a a r i n ze zich zo veilig voelden. E n een ogenblik scheen het, alsof alles w a t g e d u r e n d e eeuwen w a s beschouwd als het kostbaarste goed der mensheid hier op aarde, verworven met G o d s hulp en na onnoemelijk veel lijden en strijden, zou w o r d e n w e g g e v a a g d en verwezen n a a r de grote vuilnisbelt der historie. Betekende nu d e nationaal-socialistische overwinning de ,,Untergang des A b e n d l a n d e s " ? W a s zij het einde van een heel tijdperk in d e beschavingsgeschiedenis? Betekende deze opstand v a n het irrationalisme, dat E u r o p a zijn w a p e n s moest strekken voor iets nieuws, dat alleen maar b o u w e n kon op de puinhopen van onze vernietigde cultuur? Of w a s hetgeen wij zagen slechts een tijdelijke storing in het ontwikkelingsproces der mensheid, een momentele teruggang, een reculer pour mieux sauter, dat in een ontwikkeling nu eenmaal af en toe voorkomt? W a s al dat luidruchtig spreken over kracht en mythe, ras en bloed, slechts een legewoordenvloed, een laatste poging van de duisterlingen dezer dagen om de uiteindelijke overwinning van redelijkheid en menselijkheid enkele jaren uit te stellen? Ik geloof dat door deze v r a g e n het alternatief onjuist gesteld is, omdat het rust op de onderstelling, dat het irrationalisme fundamenteel vreemd zou zijn aan onze beschaving. W i j zijn opgevoed in een tijd, waarin het geloof in de rede w a s doorgedrongen tot in de verste uithoeken en d e diepste diepten van het menselijk bestaan; en d a a r door vergeten wij gemakkelijk welk een grote rol het irrationale gespeeld heeft gedurende de twee duizend jaren van d e groei van onze geestelijke cultuur. Z o u onze westerse cultuur, die nu in staat van ontbinding schijnt te verkeren, ooit tot stand gekomen zijn zonder de medewerking van sterke irrationale krachten? O m maar dadelijk de voornaamste te noemen : het Christendom. M a a r w a s het Christendom, vooral in het begin, niet een uiterst krachtige vorm van irrationalisme, in vierkante tegenspraak met de rationalistische wijsbegeerte der O u d e n ? Terwijl de heidense filosofen in hun zoeken naar wijsheid en verstandelijke kennis zich tenslotte in w a n h o o p afvroegen of er werkelijk wel zoiets als w a a r h e i d bestaat, kv/amen d a a r plotseling mensen, die bij duizenden en tienduizenden hun geloof b e leden in de waarheid van een O p e n b a r i n g , die ten enenmale boven het bevattingsvermogen van de rede uitgaat. G e o p e n b a a r d e waarheid kan niet bewezen w o r d e n . Zij heeft niets gemeen met verstandelijke kennis of logische deducties. Zij moet eenvoudig geloofd w o r d e n . E n zie, vele gelovigen w a r e n bereid, ja begerig zich door de circusleeuwen in stukken de laten scheuren, omdat zij hun geloof niec konden verlochenen in een irrationale godsdienstige leer. De kerkvaders stelden zich fier en welbewust tegenover de rede. Reeds

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen