1964 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 101

WIJSGERIGE BENADERING OUDERDOMSPROBLEMEN

73

Men zou tegen dit alles kunnen opwerpen, dat de uitoefening van de functie, de arbeid, staat in het teken van de verplichting, van het „moeten", dat de mens er altijd naar verlangd heeft, van dit „moeten" vrij te zijn, dat de vrijheid van arbeid, door de Grieken „scholè" genoemd, bij hen in zeer hoog aanzien stond, dat de vrijheid de mens gelegenheid biedt tot innerlijke zinvolle bezigheden, dat de mens dus in die vrijheid pas ten volle tot zichzelf komt. Ik wil natuurlijk de waarde van de zojuist aangeduide vrijheid niet ontkennen. Vanwege haar waarde is het ten zeerste verheugend, dat de moderne mens over meer vrije tijd gaat beschikken. Maar ook in de arbeid liggen hoge waarden belichaamd. Vergeten wij niet, dat wij allen ieder moment van de dag leven van andermans diensten. Immers, de bruikbare wereld zonder welke wij niet kunnen leven, is door andere mensen gemaakt en ons ter beschikking gesteld. Ons leven is derhalve een bestaan-door-anderen. Daarom ligt het voor de hand, dat wij van ons bestaan ook willen maken een bestaan-voor-anderen. Welnu, de arbeid is een van de meest markante wijzen om te bestaan-voor-anderen. „Man needs to be needed", zo luidt een hoogst markante uitspraak. De mens heeft zijn nodig-zijn nodig. In zijn nodig-zijn bewijst de mens zijn waarde, motiveert hij zijn bestaansrecht. De arbeid is voor de mens een waarde, niet alleen omdat hij daarmede in zijn eigen levensonderhoud voorziet, niet alleen omdat de arbeid aan de mens gelegenheid biedt, zijn capaciteiten te ontvouwen en zijn gaven tot uitdrukking te brengen, maar ook en vooral omdat de mens in de arbeid zijn nodig-zijn waar maakt, omdat hij zichzelf daardoor als bestaan-vooranderen realiseert. Hieruit volgt, dat de mens die 65 jaar oud wordt, niet alleen een last aflegt, maar ook een waarde prijsgeeft. Wij mogen wellicht zeggen dat de arbeid, zolang hij verricht wordt, meer wordt aangevoeld als een last, dat echter zijn waardekarakter meer wordt aangevoeld, wanneer de arbeidsvrije ouderdom is gekomen. Omdat een waarde moet worden prijsgegeven, mogen wij spreken van een leegte in het leven van oude mensen. Gelukkig slagen in onze periode van krappe arbeidsmarkt sommige ouderen erin, functies te vinden, en wel functies die niet meer, zoals de vroegere arbeid, beslag op hen leggen gedurende 45 of meer uren per week. Het lijkt mij belangrijk voor vele 65-jarigen, dat zij niet ineens van een volledige arbeidsweek overgaan tot de volkomen vrijheid van arbeid. Velen zullen de abrupte overgang moeilijk kunnen verwerken. Wij zijn wellicht te zeer geneigd, de pensioengerechtigde leeftijd

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen