1968 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 201

M. H. COHEN STUART

161

kan worden door omstandigheden, is dit niet zozeer door de materiële omstandigheden als zodanig, doch door de belemmeringen die worden aangebracht op de weg naar deze geestelijke vrijheid toe. Deze belemmeringen liggen altijd in de cultuur zelf. Zij liggen in deze tijd en in Nederland vooral in de cultuurmanifestaties van een urbane en gefaciliteerde werkelijkheid. Hier is slechts één antwoord op: de opvoeding en het onderwijs dienen gericht te worden op het verwerven van de mogelijkheid voor de mens om zichzelf de vrijheid te scheppen waarin men als mens kan leven en om zichzelf rijp te maken voor de verantwoordelijkheid die dit vraagt voor zichzelf en voor de medemens. Het enige zinvolle antwoord op de bedreiging van de humaniteit door de krachten van de cultuur, tegen de dehumaniserende beïnvloeding van de psychische conditie, is dus: onderwijs en opvoeding die gericht zijn op volwassenheid, op zelfstandigheid van denken en oordelen, op het dragen van verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor anderen, op het vinden van vrijheid vooral ook in zichzelf. Voor die opvoeding en ontwikkeling in emotionele en intellectuele zin tot de volwassenheid waarin de vrijheid van de menselijke geest zich eerst duidelijk kan manifesteren, is noodzakelijk dat er kaders zijn, die in grote lijnen de groei naar deze volwassenheid dragen. Deze kaders berusten in wezen op de grondstructuren van het menselijke zijn als zodanig. Zij behoren op fundamentele wijze in opvoeding en opleiding expliciet te worden opgenomen. Thans keer ik terug tot het begin van mijn betoog. Daar werd gewezen op het gevaar van de erosie die als noodlot verbonden blijkt te zijn aan alle creatieve menselijke activiteit. Om het een te bouwen, vernietigt de mens iets anders. En meestal ziet hij slechts wat hij bouwt, en niet wat hij vernietigt, totdat het te laat is. De grootste uitdaging aan een cultuur (Toynbee) is het herstel van de erosie die deze cultuur heeft opgeroepen, en wel vóórdat deze erosie de basis van de cultuur zelf gaat aantasten. De erosie is meestal gericht op de natuurlijke gegevenheden, die als vanzelfsprekend werden beschouwd, en aan welker verlies nooit werd gedacht. Zo is de erosie van de moderne cultuur in psycho-sociaal opzicht voornamelijk gericht op de basisstructuren van het geestelijk functioneren: de instrumentele functie van motoriek, gevoel en communicatie en de personele functie van de ontwikkeling van het individu tot een rijpe en evenwichtige persoonlijkheid. De erosie van de moderne cultuur is dus dehumanisering, en onderwerping in geestelijke slavernij van de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen