1970 Geloof en Wetenschap : Orgaan van de Christelijke vereeniging van natuur- en geneeskundigen in Nederland - pagina 57

p. C. BAAYEN

37

Een tweede voorbeeld; in [MM 312-313] wordt de nieuwe theorie van de waarneming (1538) van Luis Vives behandeld: „Alle eeuwen door werd, veelal stilzwijgend, soms met zoveel woorden, voor zeker gehouden dat zien het werpen van een blik is. [... ] Tegen 1540 begint dat inzicht te tanen, en ontstaat het tegenovergestelde inzicht, dat zien ontvangen is, en ook niets meer dan dat. [ . . . ] De oude waarneming werd onjuist genoemd, de nieuwe juist. Het houdt in, dat een oude werkelijkheid verloren ging, en een nieuwe ontstond. De werkelijkheid, die ontstond, was van zodanige aard, dat het nieuwe zien er bij paste". Ook deze bewering valt in stukken zodra wij verder kijken dan het Christelijke Westen. Aristoteles, die chronologisch buiten het terrein van onderzoek in MM valt, huldigde de „nieuwe theorie" dat zien het ontvangen is door het oog van lichtstralen in tegenstelling tot Euklides en Ptolemaios. Al Hassan Ibn Al Haytham ( = Alhazen; 965-1039) leefde wel in het juiste tijdvak, maar blijft buiten beschouwing omdat hij in het niet-meer-Christelijke Caïro woonde. Reeds een half millennium vóór Vives leerde Al Hassan dat lichtstralen van de aanschouwde voorwerpen naar het oog bewegen; hij beschreef ook de bouw van het oog, en zette zijn betoog kracht bij met experimenten. Zijn boek, Kitab Al-manazir, werd pas omstreeks 1270 — toch nog drie eeuwen vóór Vives — door Gherardo van Cremona in het Latijn vertaald; als Opticae Thesaurus oefende het grote invloed uit op de optica van de middeleeuwen en de renaissance ([3, p. 123 en 160-161], [5, p. 84], [9, p. 83 e.v. ]). Als ik tracht de consequenties van vdB's metabletische beginselen concreet door te denken en uit te werken, krijg ik groot respect èn medelijden met handelaars en diplomaten die in de vroege middeleeuwen het Christelijke Westen in- en uitreisden! Wat moet iemand als Ibrahim ben Achmed at-Tartusclii wel niet gevoeld en ervaren hebben, toen hij, als gezant van Cordoba, Otto I nareisde naar diens hof in Merseburg. Vanaf een aarde die (werkelijk) rond was en (werkelijk) om de zon draaide, en die hij bekeek door ogen die (werkelijk) lichtstralen ontvingen en via lens en glasachtig lichaam verwerkten, moest hij overstappen op een (werkelijk) platte, stationnaire aarde, waar de werkelijkheid bovendien van zodanige aard was dat hij, om te zien, zijn ogen drastisch moest aanpassen, van ontvangers tot zenders van signalen. Blijkbaar is hij er inderdaad in geslaagd te leren, blikken te werpen, want in zijn reisverslag beschrijft hij vele bizarre zaken die hij met eigen ogen aanschouwde.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen