Een hoeksteen in het verzuild bestel. De Vrije Universiteit 1880-2005. - pagina 257

LETTEREN

In 1956 bereidde de Nijmeegse historicus L.J. Rogier voor de serie Zwolse Herdrukken

een bloemlezing voor uit de geschiedschrijving van de vroegmoderne tijd. Het boekje is

nooit verschenen. Toen Rogier ermee doende was, schreef de redactie van de reeks hem

het toch juister te achten 'ter wille van de objectiviteit' ook een niet-katholiek bij de uit-

gave te betrekken. Ze had daarvoor Smitskamp op het oog. Rogier antwoordde dat hij

graag met Smitskamp zou samenwerken, maar niet op basis van wantrouwen.'53 Zo'n

nogal ongelukkig, maar toch klein voorval is een treffende illustratie van de toenmalige

verzuilingsgraad van de geschiedwetenschap, en ruimer genomen geldt dat wel voor de

hele letterenfaculteit, zeker aan de Vrije Universiteit. Daar werd al sinds de dagen van

Jan Woltjer grondslaggevoelige wetenschap bedreven. Dat maakte het gemakkelijker

steeds nieuwe mensen te vinden die in dezelfde geest opgeleid waren. De faculteit droeg

in deze jaren een tamelijk behoudend stempel. Het is geen toeval dat van de vijf tegen-

stemmers bij Kuiterts benoeming drie uit haar midden voortkwamen. Een karakteristiek

vertegenwoordiger van haar stijl van werken was de arabist D.S. Attema. Hij streefde er

niet naar nieuwe dingen te zeggen over de Oosterse talen en culturen. Hij publiceerde

vrijwel uitsluitend in het Nederlands, en richtte zich dan gewoonlijk tot een breed pu-

bliek. In wezen ging het hem niet primair om het Arabisch en de islam, maar om de be-

tekenis van zijn vakken voor de verspreiding van het christelijk geloof: islamkunde ten

dienste van de zending. De gedachte aan een interreligieuze dialoog was hem geheel

vreemd. Hij twijfelde niet aan de superioriteit van het christendom. Juist daarom was de

studie van het Arabisch aan een christelijke universiteit voor hem zo belangrijk.'54

Arabisch was een van de vele nieuwe naoorlogse studierichtingen. Een ander vak

werd in i960 na vele jaren opnieuw een aparte leeropdracht waardig gekeurd, omdat een

geschikte kandidaat gevonden was.'55 Berthe Siertsema werd in i960 benoemd tot hoog-

leraar in de algemene taalwetenschap. Zij begon niet waar Pos was opgehouden, maar

plaatste haar vak stevig op de grondslag van de Vrije Universiteit. In 1961 sprak zij op de

jaarvergadering van Vrouwen vu-Hulp op een wijze die haar toehoorsters vertrouwen

gegeven moet hebben in de christelijke wetenschap. Het taalteken is willekeurig, betoog-

de zij, maar zou dat altijd zo geweest zijn.? 'Heeft Adam bij zijn namen geven zo volmaakt

de aard van de dieren en dingen doorgrond, dat hij in de klankgroepen, waarmee hij hen

benoemde, hun wezen symboliseerde.'' Is het willekeurig taalteken iets van na de zonde-

val en heeft het ook iets te maken met de vloek van de taalverschillen waaronder het

mensdom sinds Babel zucht.?' Zo blijkt dus, besluit het verslag, 'dat ook op dit terrein

onderzoekingen met de bijbel als achtergrond geen hersenschim zijn'.'5^ Hoe zo'n

onderzoek zou moeten worden uitgevoerd lijkt een niet gemakkelijk te beantwoorden

vraag. Maar duidelijk is dat Adam voor mevrouw Siertsema wel degelijk 'incidentele

historiciteit' bezit, om Levers terminologie te gebruiken. Zij zou dan ook niet geschikt

zijn geweest om deel uit te maken van de voorlichtersgroep op de forumavonden. De ti-

DIENENDE WETENSCHAP 19551968 253

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen