Een handvol filosofen - pagina 89

J F.J.J. Buytendijk: filosoof met deemoed 85

de taak had om uit te gaan van de openbaring van God in de Bijbel. Te vaak probeer-

den christenen feiten het zwijgen op te leggen om de rede met het geloof in over-

eenstemming te kunnen brengen. De Bijbel liet echter zien dat ook de natuur een

bron van Gods openbaring is. Als men in de uitleg daarvan maar niet leerstellig te

werk ging, want dan kwam men tot het uitdenken van beginselen, werd het levende

woord van God het zwijgen opgelegd en werd 'de frisse vrucht van het levende ge-

loof verknoeid'.'''^

Buytendijk had zijn artikelen in De Reformatie vijf jaar voor de uitspraak van de

synode van Assen geschreven. Jaren later, toen de synode voorbij was en hij hoog-

leraar in Groningen was geworden, schreef hij dat de synode haar toevlucht had

gezocht in dogmatische 'zekerheden' en hoogmoedig was voorbijgegaan aan ei-

gentijdse vragen die binnen en buiten de kerk werden gesteld - een vlucht uit de

werkelijkheid.''7

Frederik Jacobus Johannes Buytendijk, op 29 april 1887 in Breda geboren, was

de zoon van een beroepsmilitair die als docent wiskunde verbonden was aan de

Koninklijke Mihtaire Academie.''* Een jongen die al vroeg belangstelling had voor

planten en dieren en die in zijn kinderjaren niets liever deed dan rondzwerven in de

bossen en velden rond Breda. Hij had net als zijn vader officier willen worden, maar

bij de keuring bleek dat hij enigszins slechthorend was. Hij zou biologie willen stu-

deren, maar zijn vader wist hem ervan te overtuigen dat de studie geneeskunde be-

tere toekomstmogelijkheden bood.

In september 1904 liet hij zich inschrijven aan de Universiteit van Amsterdam en

slaagde in dezelfde maand voor het propedeutisch examen. In de zomervakantie

had hij bij zijn grootouders in Kampen gelogeerd en hele dagen en lange avonden

gestudeerd om de stof voor dit examen onder de knie te krijgen. Zo had hij een jaar

uitgespaard. Fysiologie was het vak dat hem in de greep zou krijgen. Zijn leermees-

ter prof .dr. T. Place inspireerde hem niet alleen op dat vakgebied, maar stimuleer-

de hem ook filosofisch georiënteerde auteurs te lezen. Na zijn artsexamen werkte

hij korte tijd op fysiologische laboratoria in Utrecht en Groningen, bracht werk-

bezoeken aan fysiologische centra in Liverpool, Cambridge, Bonn, Berlijn en Na-

pels en kreeg in 1913 een benoeming tot wetenschappelijk assistent voor biologie

bij dr. L. Bouman, hoogleraar in de medische faculteit in oprichting van de Vrije

Universiteit.

Terug bij zijn jeugdliefde, de biologie, werkte Buytendijk in de Valeriuskliniek

voor psychiatrie en neurologie, nam deel aan patiëntenbesprekingen en kreeg zo-

veel waardering voor zijn kwaliteiten als onderzoeker dat hij in 1914 - op zeven-

entwintigjarige leeftijd - tot lector in de algemene biologie werd benoemd. Van het

nieuwe fysiologisch laboratorium, dat verrees op de hoek van het Valeriusplein en

De Lairessestraat, kreeg hij de leiding. Een jaar na zijn promotie tot doctor in de ge-

neeskunde bij prof.dr. H. Zwaardemaker in Utrecht, volgde in 1919 zijn benoeming

tot hoogleraar fysiologie aan de Vrije Universiteit. Vlekkeloos was de benoeming

niet gegaan. De curatoren betwijfelden of hij de gereformeerde beginselen wel vol-

doende was toegedaan. Omdat Buytendijk met zijn benoeming tot lector de grond-

46 Buytendijk, 'De taak van de natuurwetenschap'.

47 Zie Struyker Boudier, 'Het ontstaan van de fenomenologische antropologie', pp. 30-33.

48 Biografische gegevens zijn ontleend aan Prick, 'F.J.J. Buytendijk' en Dekkers, Het bezielde lichaam., pp.

17-21.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen