Een handvol filosofen - pagina 412

4o8 VI D Filosofen van de historische vakken

D FILOSOFEN VAN DE HISTORISCHE VAKKEN

I A.P. Bos: vernieuwer van de Aristotelesinterpretatie

Met een verwijzing naar hoofdstuk VB2 komen we terug bij prof.dr. A.P. Bos. Als

hoogleraar antieke en patristische filosofie prees hij zijn vak, vooral vanwege de

combinatie van de filosofie van de oudheid met die van de patristiek, 'omdat je dan

niet alleen maar de studie van de klassieke grootheden hebt maar ook de kwestie

van: hoe werden die Griekse ideeën overgenomen in een totaal andere traditie van

bijvoorbeeld de Joodse auteurs zoals Philo [van Alexandrië] en van de christelijke

auteurs zoals Clemens en Origenes en Augustinus'.' Toch was zijn voorliefde voor

Aristoteles sinds zijn studententijd en promotie onverminderd gebleven. Destijds

was hij (evenals zijn leermeester Vollenhoven) sterk beïnvloed door het werk van de

vermaarde Aristoteleskenner W. Jaeger, Aristoteles. Grundlegung einer Geschichte

seiner Entwicklung (1923), dat hij een 'meeslepend boek' vond. Dit boek gold des-

tijds als gezaghebbend en onweerlegbaar. Veel geleerden probeerden na Jaeger in tal

van publicaties nieuwe bewijzen te leveren voor het bestaan van een ontwikkelings-

gang in het denken van deze grote Griekse filosoof. Volgens Bos 'kan een mens zich

erover verbazen hoe dun het ijs was waarop Jaeger schaatste en hoe een doorbreking

van dat foutieve zicht op de filosofie van Aristoteles werd tegengehouden door een

misplaatst ontzag voor de autoriteit van bepaalde vooraanstaande wetenschappers'.^

In het begin van de jaren tachtig rijpte bij Bos de gedachte dat het met Aristote-

les' ontwikkeling heel anders zat dan Jaeger betoogde. Vooral op grond van de frag-

menten van verloren gegane werken van Aristoteles kwam hij tot de ontdekking dat

Aristoteles in deze werken ook al ingrijpend van Plato verschilde, terwijl Jaeger had

betoogd dat Aristoteles in die verloren werken nog platonist was. Maar dan was er

volgens Bos geen goede reden meer om te spreken van een groot verschil in opvat-

ting tussen Aristoteles' vroege en late werken. Daar begon de wending in Bos' on-

derzoek. Hij ging onderzoeken of het met de verhouding tussen Aristoteles' verlo-

ren gegane en bewaard gebleven werken niet heel anders zat.

In 1989 verscheen zijn boek Cosmic and Meta-cosmic Theology in Aristotle's Lost

Dialogues, waarin hij een voorlopig alternatief voor Jaegers theorie ontwikkelde.

Het kwam erop neer dat Aristoteles twee niveaus van spreken onderscheidde: i)

een niveau van spreken vanuit de alledaagse ervaring, van waaruit we moeten begin-

nen om kennis te verwerven, en 2) een hoger niveau van kennis, het niveau van het

goddelijke. God is zuiver intellect en daartegenover staan mensen als lichamelijke

en psychische wezens met een intellectueel vermogen. In zijn colleges had Aristote-

les geschreven vanuit de algemeen toegankelijke ervaring, terwijl hij in zijn verloren

gegane werken - evenals Plato - ook mythische perspectieven had ontwikkeld. Dit

laatste was geen collegestof, maar stof voor een boek ter overweging aangeboden.

Bos noemde het een 'fascinerende andere kijk' op Aristoteles, die de mythische per-

spectieven niet had losgelaten, maar als de achtergrond van zijn bewaard gebleven

werken altijd had gehandhaafd.^

1 'Een interview met prof.dr. A.P. Bos' (door R. van der Wal, B. Cusveller en E. Eskens), in 't Kladschnft,

(1989/1990), 2, pp. 47-48.

2 Bos, 'Geschiedenis van de wijsbegeerte: winst en verlies', in Van Woudenberg, Het nut van filosofie^ p. 47.

3 Zie 'Een interview met prof.dr. A.P. Bos', pp. 48-49.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen