Revue 1996 - pagina 86

proces omkeerbaar is, werd het een schakelbare spiegel genoemd. Dit effect heeft intussen grote bekendheid gekregen en stond onder meer op de omslag van het internationaal vermaarde tijdschrift Nature. De videoband van het effect kwam ook goed van pas bij de prijswinnende voordracht van Hans op de recente NNV-jubileumvergadering te Utrecht en natuurlijk ook op onze oud-leerlingendag. Hans heeft tevens de Miedema-prijs voor het beste proefschrift ontvangen, die elke twee jaar wordt uitgereikt door FOM. Eigenlijk werd onderzoek gedaan naar de vorming van metallisch atomair waterstof. Deze stof zou bijzonder interessante eigenschappen moeten hebben, zoals supergeleiding bij ongewoon hoge temperatuur. Als moleculair waterstofgas wordt samengeperst tot een druk van vijf miljard pascal wordt het een vaste stof, isolator en volledig doorzichtig. Volgens de theorie zou bij verdere samenpersing een regelmatig kristalrooster van waterstofatomen ontstaan. Bij voldoende dichtheid bewegen de elektronen dan vrij door een rooster van protonen. Dit eenvoudigst denkbare metaal zou naar verwachting bij hoge temperatuur supergeleidend zijn. Bij experimenten werd 250 miljard pascal gehaald maar deze druk bleek niet genoeg om het atomair metallisch waterstof te maken.

32

Nu is al geruime tijd bekend dat sommige zeldzame aarden, waaronder yttrium, veel waterstof kunnen opnemen. De vakgroep wilde nu deze eigenschap gebruiken bij het samenpersen van het waterstof in een diamantpers. Omdat yttrium bij opname van veel waterstof bros wordt en verpoedert kon het niet goed op de diamanten van de hoge-drukpers worden aangebracht. Dit bleek wel mogelijk door lagen van 500 nanometer dikte op te dampen met de bij de VU aanwezige ultra-hoogvacuüm opdampinstallatie. Tot ieders verbazing bleek toen dat de spiegelende yttriumlaag plotseling lichtgeel en doorzichtig werd bij toename van de hoeveelheid opgenomen waterstof. De onderzoekers, met name dr Rinke Wijngaarden en ing. Jan Rector, vroegen zich vervolgens af of dit effect ook niet bij minder extreme omstandigheden zou kunnen plaats vinden. Zij ontdekten dat de overgang inderdaad zonder de hoge druk en bij kamertemperatuur optreedt en moeiteloos heen en weer geschakeld kan worden. Prof. Griessen en zijn medewerkers realiseerden zich dat er voor een schakelbare spiegel interessante toepassingen zouden kunnen zijn. Zij namen daarom contact op met Philips, dat op de ontdekking een basispatent heeft genomen en een groot contract heeft gesloten met de stichting FOM en de Vrije Universiteit voor een gezamenlijk vervolgonderzoek naar de schakelbare metaalhydriden. Weer eens blijkt dat ontdekkingen niet zijn te plannen! De pogingen om atomair metallisch waterstof te maken worden overigens evenzeer voortgezet; Hans IHuiberts, inmiddels gepromoveerd, heeft van FOM nog twee jaar extra gekregen om zijn speurtocht te continueren.

Prijs voor Hogervorst Aan prof.dr. W. l-iogervorst, hoogleraar Atoom- en Laserfysica, is dit voorjaar de 'Von Humboldt Research Award'

vrije Universiteit

amsterdam

toegekend, l-iogervorst is de eerste Nederlandse fysicus die deze prijs ontvangt. De Alexander von Humboldt Stichting wil de samenwerking tussen Duitse wetenschappelijke instellingen en wetenschappers uit alle landen van de wereld en alle wetenschappelijke disciplines bevorderen. Wetenschappers worden in de gelegenheid gesteld om langere perioden als onderzoeker aan Duitse instellingen door te brengen. Hogervorst zal, gedurende perioden van in totaal een jaar, met name participeren in onderzoek gericht op het manipuleren van individuele koude atomen met behulp van laserstraling. Aan dit onderwerp wordt ook in het Lasercentrum in toenemende mate aandacht gegeven. Herdenking prof.dr. M.A. Maurice Velen van u zullen boeiende herinneringen bewaren aan het wiskundeonderwijs van prof.dr. M.A. Maurice, die helaas dit voorjaar vrij plotseling is overleden. Op 1 3 november vindt een herdenkingsbijeenkomst plaats, voor meer informatie zie pagina 41 en 44. Biofysica in Teylers Museum Tijd & Leven, Biofysica in Nederland' is het onderwerp van een tentoonstelling die van 10 augustus tot 10 november 1996 wordt gehouden in het Teylers Museum te Haarlem. Deze kijk- en doe-tentoonstelling is speciaal gericht op de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. Op de expositie wordt het meest recente levenswetenschappelijk onderzoek in Nederland getoond. De vakgroep Biofysica heeft een opstelling verzorgd, waarmee de bezoeker zelf de reactie van planten op belichting met een laser kan bestuderen door meting van fluorescentie. Dit kan onder meer worden toegepast bij onderzoek naar de kwaliteit van vegetatie vanuit vliegtuigen of satellieten.

Revue

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen