Studentenalmanak 1914 - pagina 201

FARRAGO 191

titeit bezien, is ze groot of klein. Het christendom heeft voor

beide een oog, doch bij Ibsen ligt de waarde der persoonlijkheid

louter in de quantiteit, in de uitgebreidheid, in de kracht en de

onverzettelijkheid van den wil. En al is Ibsen nooit zich deze

gedachte volkomen bewust geweest, toch staat hij principieel aan

de zijde van Nietzsche, wiens helden slechts de eischen van

eigen persoonlijkheid doorzetten met vertrapping en vertreding

van het kleine. Het beslissende woord is bij hen kracht, bij het

christendom macht, d. i. een zedelijk motief, een zedelijke qua-

liteit insluitend.

Practisch vinden we dat in enkele voorbeelden geteekend.

Stellen we Nora en Heimer tegenover elkaar, dan kan niet ver-

heeld, dat niemand zal aarzelen oogenblikkelijk te kiezen voor

Nora en tegen Heimer. Onze christelijke levensbeschouwing komt

tegen deze keuze niet op. Wel wenscht Nora, dat de menschen

daarbuiten niet zoo moralisch zijn mogen, en treedt Heimer juist

als verdediger van de eischen van eerlijkheid en huwelijkstrouw

op, doch hij is slechts door egoisme gedreven, en zoo geldt het

hier zuiver de keuze tusschen de groote persoonlijkheid van Nora,

die in dat oogenblik de kracht vindt om eigen rechten te hand-

haven en den klein-egoistischen persoon van Heimer. Of om een

ander voorbeeld te kiezen. Wie herinnert zich niet de schoone

passage, even dramatisch schoon als de slotcêne van „Ein Pup-

penheim", uit „Gösta Berling'', als de jonge gravin Dohna, na

door Gösta ontvoerd te zijn, door haar man veroordeeld wordt

te boeten voor zijn geschonden manneneer, wijl ze Gösta een

dans geweigerd heeft. Dan gaat haar plotseling een licht op over

haar man, en ziet ze den braven graaf Henrik zoo klein in zijn

egoisme en zijn niet-verstaan tegenover de grootheid van den

genialen Trunkenbold, den afgezetten predikant, die weigert haar

boete te aanvaarden. Ook nu eischt de beslissing in dit dilemma

in haar en ons geen opzettelijke overweging. Onze geheele mensch

spreekt zich voor Gösta en tegen Henrik Dohna uit, omdat het in

deze beide gevallen eigenlijk geldt de keuze tusschen groot en

kleinzielig, laag. Doch kiezen we nu een derde voorbeeld: „The

Doctor's Dilemma" van Shaw. Het dilemma is hier voor den dokter

niet zuiver, doch wij plaatsen ons enkel voor de keuze tusschen

den genialen kunstenaar, toegewijd aan de schoonheid, doch zich

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen