VU Magazine 1971 - pagina 200

Zijlstra zei: 'Je krijgt geen dakpan meer!' d o o r dr. J.A.H.J.S: Bruins

Als nu een aantal zakelijke aangelegenheden en privé-politieke onderwerpen aan de orde komen, dan wil ik graag beginnen met Schouten en met mijn verhouding tot hem. Daarbij is het goed te weten, dat in de a.r. Tweede-Kamerfractie allerlei commissies bestonden voor de verschillende begrotingshoofdstukken en voor de speciale wetsontwerpen en nota's die aan de orde kwamen. Die commissies deden hun best en brachten een rapport op tafel. Maar Schouten had alle kamerstukken en alles wat daarop betrekking had al doorgelezen. Als een zaak dan in de fractie besproken werd, begon Schouten met zijn visie op de zaak te geven. En, daar was het dan - rapport van de commissie of niet - mee bekeken. Schouten predomineerde geweldig.

Schouten - Gerbrandy Schouten en Gerbrandy - die op een gegeven ogenblik tot ons aller ontsteltenis in de fractie verscheen - konden het helemaal niet met elkaar vinden. Dat zat hem niet in het Indonesië-beleid, want daarin stonden ze dicht bij elkaar, maar in hun geheel verschillende persoonlijkheidsstructuur. Schouten had geen gevoel voor humor, Gerbrandy wel. En dan kun je iemand ongelooflijk jennen, zonder dat je het kwaad bedoelt, hoewel ik dat laatste bij Gerbrandy niet helemaal zeker weet. Gerbrandy kende in ieder geval Schoutens kwetsbaarheid en heeft hem vaak boos gemaakt. Dat neem ik hem allerminst kwalijk, want ik heb er samen met mijn vriend Hazenbos vaak om gelachen. Anema zei eens van hem: Schouten was een van de meest sublieme producten van de Gereformeerde jongelingsvereniging, maar dat duidt ook zijn beperkingen aan.

Twee conflicten Er zijn tussen hem en mij maar twee wezenlijke conflictsituaties geweest. Hij was het niet eens met de politieke lijn die ik in de latere Indonesië-politiek, met name met be42

Slot

trekking tot Nederlands Nieuw-Guinea heb gevoerd. Daar kan ik niet veel over zeggen. Toen ik hem bezocht, lag hij ongeveer op zijn sterfbed en we hebben er niet over gepraat. Hij informeerde alleen naar mijn kinderen, van wie hij sommige - vooral mijn dochter die nu zendingsarts in Kongo is bijzonder hoog had. Maar ik heb het wel gemerkt en het was een nare dag, als je zo lange jaren principieel verbonden bent geweest. Het tweede conflict heeft zich in het openbaar afgespeeld. Minister Kernkamp had het huidige - nu weer omstreden - Statuut van het Koninkrijk in de Kamer gebracht. Dat bracht aan Suriname en de Antillen meer vrijheid en zelfstandigheid. Schouten vond dat dit statuut in strijd met de grondwet was. Een aantal leden van de a.r. fractie was het daar niet mee eens. Hazenbos b.v. en ik zelf en nog enkele andere. Ik was woordvoerder van hen, die het niet met Schouten eens waren. Nu had Schouten in de Kamer aan de debatten deelgenomen en daarbij toch wel de indruk gewekt dat hij namens de a.r. fractie sprak. Maar hij wist dat een paar leden van de fractie het met hem oneens waren. Dat is niet zo erg, want als het om een paar dissidente leden gaat kun je nog wel namens je fractie spreken. Maar toen stonden we voor de eindstemming. Ik heb toen voorgesteld om minister Kernkamp uit te nodigen om in onze fractie te komen en het probleem door te spreken. Dat is gebeurd. Kernkamp kwam en gaf een duidelijk en m.i. volkomen acceptabel verhaal. Schouten had tevoren tegen hem gezegd: 'Wij zijn u zeer erkentelijk dat u hier komt en we willen niets liever dan dat u ons overtuigt'. Er kwam een discussie en de meningen bleken verdeeld. Aan de ene kant Schouten, aan de andere kant Hazenbos en ik en zoals ik al zei - ik weet het niet meer precies - nog iemand die zich aan onze kant stelde. De rest van de fractie zweeg. Zo gingen we uit elkaar. Ik vroeg na de fractievergadering aan Schouten of hij het echt gemeend had dat hij wenste dat Kernkamp hem zou overtuigen.

Deze maand het derde verhaal uit het boek dat dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot, oud-hoofdredacteur van Trouw en oud-fractievoorzitter van de a.r., bezig is te schrijven. O.a. de 'bouwcrisis' wordt er in behandeld, die WIm Kan oudejaarsavond 1960 inspireerde tot het lied 'Lijmen Jan!'

Hij zei: 'Ja, dat wel, maar ik was overtuigd dat hij dat nooit zou kunnen'. Dat is het nu wat Anema van Schouten bedoelde toen hij mij eens zei: 'Hij is een amateur-jurist, legalist en dan nog van honderd jaar terug'.

Kuyperiaan Schouten was - wilde zijn - een volbloed Kuyperiaan. Maar in dezen was Kuyper hem - en ons allemaal in de Indonesische crisis al ver vooruit toen hij in, 'Ons Program' (pag. 975) schreef over 'het valse, onhistorische en ongoddelijke standpunt, dat de mens de macht heeft om door de combinatieën die hij willekeurig ten uitvoer brengt, een rijk, en in dat rijk, een natie te vormen'. Daar gaat de 'Rijkseenheidsgedachte'. Kuyper noemde dit 'menselijk geknutsel', omdat 'elk rijk begrensd is door de natuurlijke straallengte van het aldus (een natie is het product van Gods bestel in de historie) gevormde nationale leven'. Hij schreef zelfs: 'Hiermee valt ook vanzelf elk denkbeeld aan mogelijkheid weg, om een Dajakker en een Fries, een Atjeher en een Drentenaar als rijksgenoten van éénzelfde rijk in één organisch verband saam te vatten'. Dit hier even tussen haakjes. Toen de stemming kwam zei ik tegen Schouten: 'Je kent mijn standpunt en dat van een paar anderen, het wijkt af van het jouwe. Ik stem dus anders dan jij en zal daar een sobere stemmotivering voor geven.' Dat vond hij goed en dat heb ik gedaan. Ik heb dus gezegd dat ik met een paar van mijn politieke vrienden een ander standpunt innam dan Schouten en dat wij dus vóór het statuut zouden stemmen.

Stemming Toen kwam de stemming. En de hele a.r.

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen