VU Magazine 1972 - pagina 285

voortaan... - en dan moet er iets volgen dat zoden aan de dijk zet. De leiders van het voli( zullen iets bereiken als zij zeggen: kijk, wij rijden met schone uitlaatgassen, WIJ aanvaarden geen loonsverhoging. Pas die taal wordt begrepen. De theologie moet zich niet aanpassen aan de laatste mode, maar wel de prediking van morgen helpen voorbereiden. En dat in samenspraak met andere wetenschappen. De disciplines maken het elkaar niet lastig genoeg: ze hebben tóch al teveel te verwerken. Maar theologen kunnen niet zomaar de Hof van Eden naar het heden verplaatsen. Het heeft zin, als Bloemhof op een middelbare school de conclusies van de Club van Rome naast bepaalde bijbelgedeelten legt. Maar het gevaar van vlotte verbindingen moet dan wel onderkend worden. We moeten ook niet doen alsof alleen chhstenen hun tijd kunnen verstaan. Al wordt de humaniteit uiteindelijk niet gered door humanisme, een humanist kan een dreigende dehumanisering snel doorheb-

ben, terwijl christenen verstek laten gaan.

Synode over vissen

De mens is slechts rentmeester. Juist de tegenwoordig sterk aangeprezen bescheidenheid ligt al in die betiteling besloten. Toch is het niet toevallig dat de term 'rentmeester' suggereert dat het beheerde rendabel moet zijn. De voorliefde voor dit niet uit het Oude Testament stammende woordgebruik, met name onder calvinisten, hangt samen met een eenzijdige nadruk op de natuur als dienares en vijandin en een miskenning van de natuur als vriendin. Op die drie aspecten gaan wij nu nader in.

Er wordt dikwijls gezegd dat de theologie de niet-menselijke schepping heeft verwaarloosd. Maar de boeken en preken over Bijbel en Natuur, over Kerk en Dierenbescherming, zijn niet te tellen. Om maar te zwijgen over de vogeltheologie, de kikvorstheologie en de sneeuwtheologie, waarin telkens een van de wonderen der natuur het bestaan van God moest bewijzen. Vaak worden dieren geprezen door theologen, zelfs (ten onrechte) de honden bij Lazarus. De natuur als dienares Bijna alle theologen hebben al wel eens geschreven dat bijna geen enkele theoloog ' De joods-christelijke traditie dat de mens over dieren heeft geschreven. Luther proheerst over het geschapene, is de diepste feteerde dat eenmaal elk hondje zijn gou- oorzaak van de huidige milieuproblemaden halsband zal dragen, met aan elk :tiek. Tegenwoordig helpt ook het commuhaartje een pareltje, Kuyper protesteerde nisme de natuur onttoveren, maar het vermeermalen tegen het spiritualistisch neer- zet tegen de heidense huiver begon in Iszien op de dierenwereld. Albert Schweitzer raël. Zonder geloof in de toekomst van het klaagde: zoals een huisvrouw oplet dat er messiaanse rijk zou er geen geloof zijn in geen hond met vuile poten de schone de mogelijkheden van ontwikkeling, geen kamer binnenkomt, zo passen de Europese techniek en geen revolutie. denkers ervoor op dat er geen dieren door Israels visie op de geschiedenis beheerst hun ethiek lopen. Barth schreef uitvoerig zijn houding tegenover de natuur. De onover planten en dieren als onmisbare stofdoorgrondelijkheden die de mens in de fering van de ievensruimte van de mens. natuur ontwaart, zijn steeds aanleiding Bonhoeffer schilderde Christus als middelgeworden tot religieuze onderworpenheid punt tussen God en natuur. Van Niftrik aan de natuur en haar ritme. Maar in de wordt niet moe te getuigen dat God niet bijbel worden de ondoorgrondelijkheden alleen de God van de geschiedenis is, in het leven tot God zelf herleid. Voor de maar ook van de natuur. Berkhof ziet het heidenen openbaren de goden zich in geheim van de mens in zijn verhouding de natuur; zoals de natuur is, zo is god: tot God, de medemens en de natuur. Van grillig en dubbelzinnig. Ruler leefde bij psalm 104. Roscam Abbing De geschiedehis heeft deel aan dezelfde confronteerde de huidige biologie met de goddelijk-natuuriijke werkelijkheid en gechristelijke ethiek. De hervormde synode hoorzaamt dus aan dezelfde wetten als de deed zelfs een uitspraak over de Blauwe seizoenen. Voor Israël staan Gods daden Vinvis. in de geschiedenis centraal en is de natuur het gebied waarin de mens Gods beAl worden de 19e eeuwse natuurliederen doeling met zijn schepping moet realiseniet meer gezongen, in steeds meer liturren. God staat niet aan de kant van de gische gebeden en gezangen krijgt de natuur tegenover de mens, maar aan de schepping de ruimte: 'Voor deze aarde van kant van de mens tegenover de natuur. Zo U bidden wij, dat wij haar niet vervuilen maakt Israël voor de mens de weg vrij om en stinkend maken in onze begerige haast de natuur te veranderen. Zij hoeft niet onom het onderste uit de kan te halen.' gerept te blijven, want zij is niet goddelijk. Er komt een dubbel-nummer van KosmosDe mens kan zijn gang gaan. Het produkt Oecumene over het milieu. Voordat het wordt de leider. milieubeheer op een VU-dag ter sprake komt, werd het al behandeld - wat sommigen nooit zouden verwachten - op een schooldag van vrijgemaakten. Er is werkelijk veel aandacht voor de hof van de mens, maar de vraag is of onschuldig lijkende accentverschuivingen niet tot aardverschuivingen kunnen leiden. In alle beschouwingen duikt het woord rentmeester' op. Daarmee wil men alleen maar uitdrukken dat het heer-zijn van de mens niet dat van een eigenaar is, maar dat van een beheerder die rekenschap moet afleggen, zoals in de gelijkenis van de onrechtvaardige pachters, waarin duidelijk een herinnering aan Genesis 2 doorklinkt.

Zoals alles wat de moeite waard is, blijkt ook deze bijbelse start vol risico's te zijn. De mens kan zijn vrijheid gebruiken 'tot een aanleiding voor het vlees'. De ontgoddelijking van de natuur kan gevolgd worden door een rancuneuze aanslag op de natuur. 'In het onbedachtzame exploiteren en tot slavernij brengen van de natuur be-' staat tussen christelijk kapitalisme en antichristelijk communisme geen verschil van betekenis' (Claus Jacobi). Bij het heidendom is de natuur teveel heer gebleven, maar bij het christendom is zij teveel slaaf geworden. Vroeger was de mens verslaafd aan de na25

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen