VU Magazine 1972 - pagina 188

Oat is een half jaar nadat in het - mede door Jan Schouten opgerichte - illegale blad Trouw oud-Rotterdammer-redacteur E. van Ruller (met Schoutens instemming) vol ergernis schrijft: 'De Standaard is er nog! Hoort ge het de christelijke huisvader zeggen? Hij kijkt je verheerlijkt aan, zijn ogen schitteren en dan wijst hij op de altijd nog eigen kop van zijn lijfblad: Begrijp je er iets van, dat ze "De Standaard"niet verbieden? Zij is er nog... Hoe het mogelijk is? Of dacht ge dat de Duitsers haar gaan verbieden? Nimmer! Geen druppel, maar stromen nazi-lectuur lopen via haar kolommen in de bedding van onze christelijke gezinnen. Het is het enige kanaal waarlangs zij hun dodelijk en venijnig vergif voor de ondergang van het Christelijk gezinsleven kunnen aanwenden . . . Ze moeten het, is geen argument. Verdwijnen is er ook nog ...! Hoe was het mogelijk dat een redactie en een directie tot zulk een verloochening van hun eigen zaak konden komen?' De spreekbuis van de illegaal voortbestaande A.R.-partij roept op de abonnementen op te zeggen. 'De Standaard is er nog. Maar precies zolang gij wilt. Zo lang zij er nog is, is het een aanklacht tegen ons: Houwt ze uit, waartoe beslaat ze nog onnuttelijk het toch al schaarse Duitse papier?'

Voldoening Maar alle felle aanvallen van het illegale Trouv/ en Vrij Nederland ten spijt, zeggen de meeste De Standaard-abonnees het blad niet op. In een driestar op 6 januari '43 werd met voldoening geconstateerd, dat de oplage zeven maal zo groot is als vijftig jaar geleden (1893). Dat moet dus een dertigduizend exemplaren geweest zijn. 'Economisch is de situatie dan ook heel wat gunstiger dan toen,' constateerde De Standaard met voldoening. Regelmatig wordt het blad aangevallen door het illegale Trouw, maar tot half december 1944 blijft De Standaard nog verschijnen, zij het (papierschaarste) in de laatste periode met slechts één velletje per week. Vrijdag 15 december '44 worden de abonnees opgeroepen om alvast f 3,47 te gireren als abonnementsgeld voor het eerste kwartaal van 1945. Van de ene dag op de andere maakt de Duitse Sicherheitsdienst dan in de hongerwinter echter een einde aan het verschijnen van het blad 'ter handhaving van orde en rust'. De boete van 10.000 gulden, die het blad en passant ook nog krijgt wegens het publiceren van een berichtje over een mislukte V-1 lancering, kan het blad na de oorlog echter niet meer acceptabel maken in de ogen van de meeste anti-revolutionairen. Op grond van het zgn. Persbesluit van de Nederlandse regering in Londen, mag het overigens na de bevrijding niet direct verschijnen. 32

Betaling Abonnemeotsgeli f3.47 voor 1 ekwartaall945 Onzen «rwinnf' a am rr>o vrier-rlciyk «JJn <k* abonnementsKeldei] te giretren, verïoftlM» w/g bel^fff) l«t vtrt.tuv(,*iKUging van oatÊt •dmlnlEtratie voor het Ie kwart. '4.') VROZKÏ Le wnjien .^ue^rtn IndlfQ op hel «dro^httrKl)» bovÉD O'w na£m c<n nimim«r «t&al, vtï^ cocKen wrt u du ie nuleensn op Uw gir^ buj«t in oeD unker-öov^nnriek. DE ADMIKLSTRATIlt P o l t g 1 r o No. 1091B O e 01. G i r o N. No. 70S.

Mededeling In het laatste nummer van De Standaard, 15 december 1944. Van de ene dag op de andere verbiedt de Duitse Sicherheitsdlenst het blad. Pogingen om het na de oorlog opnieuw te laten verschijnen, mislukken. Trouw neemt de opengevallen plaats in.

Geen gemis Als een groot gemis wordt het verdwijnen van De Standaard niet meer gevoeld. De functie is al lang overgenomen door het illegale Trouw, dat met een maandelijkse (landelijke) editie de oplage bereikt van 145.000 exemplaren. In Amsterdam verschijnt de laatste maanden zelfs dagelijks een editie op piepklein formaat. Iets van de maatschappij-kritische instelling van Kuyper keert terug in de kolommen van het illegale Trouw, wanneer het zich b.v. in april 1945 rekenschap geeft van de na de bevrijding te voeren politiek. Trouw gewaagt opnieuw van 'grondfouten in onze maatschappelijke orde'. Het blad (auteur dr. Bruins Slot) meent: 'dat men in.Christelijke kring veel te weinig aandacht heeft gehad voor de sociaal-economische vragen. Men heeft eigenlijk niet beseft, dat de maatschappelijke orde zoals wij die voor 1940 in Nederland gekend hebben, niet voldeed aan de eisen, die het Evangelie stelt aan een rechtvaardige maatschappelijke orde.' Voorzichtig wordt een schep zand geworpen in de kloof, die tijdens het KabinetKuyper in 1903 (spoorwegstaking) tussen

o p de dag der bevrijding (5 mei 1945) bezet de illegale Trouw-ploeg het Standaardgebouw aan de N.Z. Voorburgwal om er een nieuw dagblad te beginnen. Trouw-redactrice Gesina H. J. van der Molen (later hoogleraar Volkenrecht aan de VU) wordt die dag voor het Standaardgebouw gekiekt achterop de motorfiets van een Trouw-koerier.

christelijke partijen en socialisten geslagen werd, 'Teveel werd onze houding bepaald door een abstract dogmatische afwijzing van het socialisme, dat in Nederland voor een groot deel altijd is opgetreden met inderdaad verwerpelijke en anti-christelijke dogmatische schema's.'

Dagblad Op de dag van de Duitse capitulatie, 5 mei 1945, wordt het gebouw van De Standaard aan de Nieuwe Zijds Voorburgwal zonder meer in gebruik genomen door dr. J. A. H. J. S. Bruins Slot (later fractie-voorzitter van de A.R,P.), dr. Gesina H. J. van der Molen (later hoogleraar volkenrecht aan de VU), J. W. de Pous (thans SER-voorzitter) en vele anderen, meest jongeren die deel uitmaken van de organisatie van het illegale Trouw, Een dagblad onder die naam rolt diezelfde dag van de oude Standaard-pers, Scherp zien vele leden van de illegale Trouw-groep echter toe, dat het nieuwe blad niet in handen valt van een politieke partij (vele ledenvan deTrouw-organisatie zijn niet A,R,) of van één of meer commercieel belanghebbenden. In het Mei-nummer van 'Trouw-mededelingen' zet 'Paul' (J. W. de Pous) uiteen dat men zich daarover niet ongerust behoeft te maken. Trouw zal geen commercieel blad worden. Er is een christelijke persvereniging opgericht, die enige aandeelhouder is van het blad (de Trouw-groep kwam met behoorlijke fondsen uit de oorlog te voorschijn) en die zowel de directie als de hoofdredacteur benoemt. 'De winst in het dagbladbedrijf komt aan de aandeelhouders, en dus aan de Persvereniging, die een deel van de winst aanwendt ten behoeve van de nabestaanden der gevallen medewerkers.' De Pous hoopt dat na zijn uitvoerige uiteenzetting over de na-oorlogse organisatie van Trouw alle misverstanden welke t.a.v. de winst bij sommige Trouw-mensen bestonden, weggenomen zijn. 'Hiermede is bereikt dat mogelijke winsten, welke behaald worden, mede door de offers in de illegaliteit gebracht, bestemd worden (1) voor de nagelaten betrekkingen en (2) voor de verwezenlijking van het doel, een principiële, christelijke, voorlichting van ons volk, waarvoor ook in de illegaliteit gearbeid is.' Zo is men na veel omwegen teruggekeerd op het punt waarop Kuyper in 1870 begon: de krant géén eigendom van een onderneming, maar van een géén commerciële doeleinden nastrevende persvereniging. B. van Kaam (met dank aan dr. E. Diemer en dr. G. Puchinger voor de mij verstrekte gegevens)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen