VU Magazine 1973 - pagina 508

Mythevorming magazine

hebben ze op hun geld geschreven 'In God we trust', anders gezegd 'God met ons'. Als je naar de blanken kijkt, dan snap je heel goed wat beschaving is, zegt een ander: 'Je moet geld hebben, veel geld, om beschaafd te zijn. Het geld dat is de beschaving. Zolang we arm zijn, betekenen we niks in de ogen van de blanken. Sommige mensen denken dat moed of geloof belangrijk zijn, maar al die dingen krijg je vanzelf, als je geld hebt. Als je geld hebt, bidt iedereen voor je en heeft iedereen respect voor je.' Onze haast, onze geldzucht, ons individualisme zijn bijna spreekwoordelijk geworden: 'De blanken rennen maar door, ze willen ons voor blijven. Wij nemen rustig onze tijd.. . Ze zullen er nog weleens mee ophouden, je kan tenslotte niet ongestraft eeuwenlang blijven doorrennen. Ze zullen zelf wel zien, dat 14 dagen of vier weken vakantie per jaar niet genoeg is voor het soort leven dat zij leiden.' Iets als 'een blanke heeft nu eenmaal geen vrienden, dat weet iedereen' oï 'wij zijn niet als de blanken, wij laten niet iedereen verrekken' wordt in meer dan één roman gezegd. 'Een blanke weet niet wat nederigheid ofbescheidenheid is' en 'met blanken heeft nooit iemand medelijden, als de mensen toch eens beter wisten!', zeggen ook enkele schrijvers.

Het is uiteraard oiraiogelijk in een paar bladzijden een volledig overzicht te geven van het beeld van de blanke in de Afrikaanse literatuur. De enkele opmerkingen die hierboven staan, kunnen ons er misschien enigszins een idee van geven, hoe ons gedrag dikwijls is overgekomen, al hadden sommige Europeanen de beste bedoelingen. Over en weer staat de mythevorming een wederzijds begrip herhaaldelijk in de weg. Het is goed voor ons te weten wat er over ons gedacht wordt, hoe wij zijn overgekomen. Daar hebben wij vaak geen idee van, maar Afrikanen weten heel goed welke stereotiepen er over hen in omloop zijn bij de blanken: De Europeaan, de meester, sprak daar nl. vrijelijk over in het bijzijn van zijn ondergeschikte, hij kon zich dat permitteren. De Afrikanen observeerden en bewaarden hun mening voor de vrije tijd, waarin uitvoerig werd gesproken over de talloze merkwaardigheden van de blanke, zonder dat deze ervan bewust was wat er over hem werd gedacht of gezegd. Niemand zal ontkennen, dat er ook goede dingen in Afrika zijn gebeurd: de Afrikaanse romans maken melding van de positieve kanten van het onderwijs, maar ook van de verontrusting die het teweegbrengt onder de oudere generaties en van de ontevredenheid bij de jongeren, die vinden dat de blanken hen te weinig willen leren. Ondanks alle kritiek op de vorm van het onder-

Het gehoor bij de promotie. Midden: dr. Tidjani-Serpos, verbonden aan de Universiteit van Parijs VIII, uit Dahomey.

36

wijs (het blanke chauvinisme, geschiedenis en heldendaden van het blanke voorgeslacht worden uitbundig geprezen, ontdekkingen en uitvindingen onderstrepen de superioriteit van het blanke ras, het onderwijs is slecht aangepast aan milieu en achtergrond van de Afrikaanse leerlingen) zijn verschillende schrijvers van mening, dat de school wel de meest positieve bijdrage is geweest van het moederland aan de ontwikkeling van de kolonie. De blanke onderwijskrachten worden dan ook welwillender beoordeeld dan welke andere groep uit de blanke koloniale gemeenschap.

Onbegrip Zending en missie worden maar al te vaak op één lijn gesteld met de koloniale administratie. In de franstalige romans komen de katholieke missionarissen het vaakst voor, ze worden meer dan eens beschouwd als ambtenaren van de staat. De God van de missionaris wordt soms gezien als een blanke god, temeer daar de priester het kwaad pleegt af te schilderen als zwart en (dus) afzichtelijk. Aan de missionaris wordt minder verweten dat hij te kwader trouw zou zijn, dan dat hij niets van zijn bekeerlingen begrijpt. Hij keurt de meeste tradities af zonder ze werkelijk te kennen; zo bindt hij bijv. vanuit eigen celibaat de strijd aan tegen de polygamie. Soms meet hij met twee maten, wanneer hij polygame zwarte zielen met hel en verdoemenis bedreigt en 'ontuchtige' blanken van tijd tot tijd vriendschappelijk bezoekt. Het meest kwalijk wordt hem echter genomen, dat hij dikwijls openlijk met de overheid collaboreert, waardoor hij onmogelijk solidair kan zijn met de mensen voor wie hij gekomen is. Met name de romans van bekende auteurs als Beti en Oyono maken duidelijk hoe groot het onbegrip is geweest van beide kanten. Het totaalbeeld van de missionaris doet stellig onrecht aan degenen die wél solidair waren en de situatie wèl doorzagen, maar zij zullen ook de eersten zijn om deze reacties te begrijpen en in te zien, dat het christendom absoluut losgemaakt dient te worden uit het beschavingspatroon van het overheersende westen, waarmee het in de ogen van de Derde Wereld al te zeer is verweven. Menig Afrikaan droomt van Europa als van een land van beloften, op grond van wat de school, de blanke in Afrika en vooral de westerse films ervan laten zien. Een reis naar Europa is de hartewens van tal van romanfiguren, maar de Europese werkelijkheid blijkt vaak hard en teleurstellend, al blijft men bewonderen wat in Europa technisch mogelijk is. Soms zijn de aanpassingsmoeilijkheden groot en is de eenzaamheid pijnlijk voor degenen die zijn opgegroeid in een omgeving waarin gemeenschapszin essentieel is. In Europa blijkt pas goed hoeveel de Europese beschaving voor en tegen heeft. Indivi-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen