VU Magazine 1975 - pagina 369

I(^ magadne 15 op er over heel Latijns-Amerika gedacht is in het Westen vanaf het moment waarop Columbus er landde. In de loop van de tijd werd Brazilië beroofd van zijn kostbare brazielhout (1500-1530), suikerriet (1600-1700), goud (1700-1800). Depolitiekeonafhankelijkheid in 1 8 1 5 w a s zuiver nominaal; economisch bleven de Engelsen de boventoon voeren, samen met een kleine collaborerende toplaag. Ook de koffiecultuur vanaf 1850, en de korststondige bloei van de rubbercultuur (1880-1920) veranderden weinig aan het ellendige lot van de meerderheid van de bevolking. Brazilië bleef een ondergeschikt land, dienstbaar aan de opbouw van de westerse samenleving. Aanvankelijk werd het eenvoudig beroofd van grondstoffen; toen later, evenals in Europa, in Brazilië een industrie ontstond, werd deze op allerlei wijze kapotgemaakt (tot in het letterlijke toe), met name vanuit Engeland. In de Eerste Wereldoorlog kreeg een nationale Braziliaanse industrie weer een kans, omdat vrijwel alle handelscontacten met het Westen verbroken waren. Hetzelfde herhaalde zich na de crisis van 1929 en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toch verdwenen veel deviezen naar het buitenland, omdat de voor eigen industrialisatie nodige machines ingevoerd moesten worden. De oude last van importrekeningen voor produkten werd nu vervangen door een nieuwe. Een principiële verbetering betekendede nieuwe Braziliaanse industrie niet. Men legde zich toe op de produktie van duurzame consumptiegoederen en niet op zware industrie, die uiteindelijk echte vooruitgang zou hebben betekend. Zo had men namelijk over hele produktieketens kunnen beschikken, hetgeen de onafhankelijkheid ten opzichte van het buitenland zou hebben vergroot. De produktie van duurzame consumptiegoederen was overigens een gevolg van de bestaande marktstructuur in Brazilië, en dus onvermijdelijk. Tengevolge van deze beperktheid konden de Verenigde Staten, Engeland en anderen na de Tweede Wereldoorlog hun machtige posities hernemen en zelfs versterken, door de winstgevend gebleken industrieën overte nemen.

Proletariaat Op het politieke vlak waren bovengenoemde ontvyikkelingen van groot belang. Door de opkomst van een Braziliaanse industrie groeide het stedelijke proletariaat. De oude elite, de grootgrondbezittende koffieplanters en veehouders, hadden hun positie verzwakt gezien door de verminderende vraag naar hun produkten. De opkomende middenklasse echter was niet in staat naast de ekonomische- ook de politieke leiding over te nemen. In deze verwarde situatie, waarin geen enkele groep duidelijk politiek overwicht bezat, werd de oplossing gezocht in persoonlijk leiderschap. Na het min of meer fascistische bewind van Vargas (1930-1 945) kreeg Brazilië een wat demokratischer bestuur. Het in wezen onmogelijke, stilzwijgende verbond tussen arbeidersklasse, de middenklasse en de bourgeoisie w e r d penibel, toen de economische situatie verslechterde. Het was gedaan met de hoge grondstoffenprijzen van de Tweede Wereldoorlog en de Korea-eorlog. De Verenigde Staten hernamen hun machtspositie. In Argentinië bij voorbeeld, waar een groot deel van de bevolking geprofiteerd had van de hoge graan- en rundvleesprijzen, was de neergang bijzonder pijnlijk duidelijk; ook hun leider in de vette jaren, de geliefde Peron, w e r d in 1955 weggejaagd. In Brazilië pleegde de ditmaal wettig gekozen Vargas in 1954 zelfmoord, na de eis tot aftreden van de militairen. De stedelijke massa had in de loop van deze periode een zeker politiek bewustzijn gekregen

en eiste hogere lonen, etc. Ook de landarbeiders gingen zich organiseren in boerenliga's en kwamen met eisen voor landhervorming. De politieke situatie w e r d steeds gespannener. De bourgeoisie voelde zich bedreigd en uiteindelijk nam „depolitieke partij van de bourgeoisie en de middenklasse", het leger, in 1964 de macht over van president Goulart. Een rigide economische politiek volgde, demokratische rechten werden afgeschaft, politieke partijen verbonden. Om een demokratischefagade te handhaven bestaan er tegenwoordig twee partijen, die beide door de militairen in het leven geroepen zijn, de MDB en de ARENA. De eerste heet oppositiepartij, de tweede is regeringspartij. In de wandeling worden zij resp. de ja-partij en de ja meneer-partij genoemd. Na 1964 ging de inflatie omlaag, en het bruto nationaal produkt omhoog, evenals de lonen van de bourgeoisie en in mindere mate de middenklasse. Wat fors en gestadig daalde waren de lonen van de arbeiders. Gezien de laagte van de lonen voor dë staatsgreep is de toestand van 8 0 % van het Braziliaanse volk rampzalig. De arbeidsomstandigheden (als men al werk heeft) zijn zeer slecht en vernederend. Het ontslagbriefje moet men vaak bij aanstelling al ondertekenen, zodat men iemand snel kan verwijderen als hij lastig vyordt. De militairen hebben een „verbond voor de vooruitgang" gesloten met technocraten, die voor het volk wel vakspecialistisch en deskundig zullen uitzoeken wat goed voor hen is. Aan de vooravond van de 21ste eeuw dwingen zij de Brazilianen verstand en vrijheid op te geven. Het resultaat is afschrikwekkend. Het denken in kilometers autosnelweg in plaats van in menselijke rechten, heeft gruwelijke gevolgen. De duizenden politieke gevangenen, die zich verzetten tegen de gang van zaken, maken kennis met de methoden die men gebruikt tegen opposanten van „vooruitgang". Systematisch worden op wetenschappelijke wijze politieke tegenstanders van het militaire bewind gemarteld. „Pau de arara", „drakenstoel", „operatietafel", „telefoon", „waanzinnige tandarts",„Christus Verlosser", „Chinees bad", en „cocktaildoos" zijn termen, waarmee de meest afgrijselijke martelingen worden aangeduid. Wat achter deze termen schuilgaat zal ik u besparen.

Noord-Oost Brazilië HetNoord-Oosten. Arbeidsveld van Dom Helder Camara. Hoe is dit land geworden tot het meest achterlijke en armzalige gebied van Brazilië? We volgen de geschiedenis vanaf dekolonisatie. Na 1530 verzesvoudigde de suikerprijs onder invloed van de inflatie door de grote toevoer van goud en zilver vanuit Latijns-Amerika naar West-Europa. Portugal breidde daarop zijn koloniale suikerbouw uit met grote plantages in Noord-Oost Brazilië. Als werkkrachten dienden negers, die de Portugezen veelal door Hollanders lieten aanvoeren uit de Afrikaanse kolonies (bij voorbeeld Angola). Gedurende meer dan een halve eeuw verslond het suikerriet alles om zich heen. „Het eist vruchtbare grond en put deze uit. Zij vernielt de humuslaag. Zij maakt een eind aan de kleine bedrijven en richt de arbeiders te gronde. De streek wordt gekarakteriseerd door zelfverslinding: snelle groei, voorbijgaande glorie, snelle terugval." Door de opkomst van de suiker uit West-lndië werd de markt aan het eind van de 17e eeuw overvoerd. De prijzen kelderden. Alle economische aktiviteit was uitsluitend ten bate van de suikerproduktie geweest: levensmiddelenproduktie, het fokken van lastdie-

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen