VU Magazine 1975 - pagina 454

\ID magazine 12

Ingezonden bijdrage

Een groot verleden voor de boeg door mr, H. van Andel In het VU-magazine van juni 1975 heeft Ben Van Kaam een relaas van feiten in de vóórgeschiedenis van het september-congres in Potchefstroom, waarbij met name de internationale calvinistische contacten sinds 1923 op een rij zijn gezet. Die feiten zijn met zorg verzameld. Ze worden objectief en goed leesbaar weergegeven en de hele materie is voor de VU-1975 van uitzonderlij k belang. Ondanks deze erkenning ligt de genoemde blauwdruk van het verleden mij wat koud, haast als een pasgevangen vis in de palm van de geest. Misschien ligt een klein houvast voor die minder vriendelijke reactie in het woord objectief, op zichzelf een goedklinkend en aantrekkelijk begrip. Maar juist aantrekkelijkheid geeft licht aanleiding tot verkeerd gebruik, zoals iedere bezoeker van de Walletjes weet. In haar staan voor objectiviteit is de VU zeker niet zonder meer vergelijkbaar met haar oudere zusters. Zij deed en doet in haar doelstelling een keus dat leidt tot een subjectieve benadering. Zij aanvaardt — ook zonder objectief en wetenschappelijk bewijs daarvan — dat de samenhang der dingen wel onmiskenbaar is aangeduid maar nog objectief en in overweldigende duidelijkheid aan het licht zal komen op enig tijdstip in de toekomst. Zulk denken en aanvaarden is niet objectief, niet alleen omdat rationeelcontroleerbare bewijsmiddelen ontbreken maar ook omdat miljoenen met recht-vanspreken totaal anders over die dingen denken. Een relaas van feiten. Feiten zij n geen feiten, zei al Glastra Van Loon, geen direct geestverwant van de VU. Feiten zij n riet en biezen die wiegen in het water en wuiven in de wind. In een zo breed menselijk streven zoekt ook de Vrije Universiteit op haar manier naar de herkomst der winden en de stroom van het water. Zij doet dat niet vrij en onbevangen maar gebonden en bevangen in het vermeende horen van een stem boven het wetenschappelijk waarneembaar spel van ma-

terie en elementen. Het kan haast niet subjectiever. Een relaas van feiten. Mijn vrouw is iemand van haast onzegbare beminnelijkheid en charme. De kans is niet geheel uitgesloten dat enig diep denker een subjectief element in die benadering ontwaart. Desondanks ga ik door te leven en te ademen in dat hartverheugend besef, zal zelfs niet trachten hem te overtuigen door bij voorbeeld een zeer precieze opgaaf harer maten, ook al zijn althans die objectief en wetenschappelijk controleerbaar. Een relaas van niet steeds hartverheffende feiten, om het zacht te zeggen. Dat zal van tijd tot tijd wel moeten, en toch? Dreigt niet het gevaar van onheiligheid op te vangen in schijnheiligheid? Wat doeje als je in alle eerbied in het voetspoor van een groot man op een kwal trapt? Boven alles zou dat moeten zijn voortaan beter op je eigen voetstappen letten.

Weinig genegenheid Kortom, uit dit relaas van feiten spreekt, naar het mij voorkomt, te weinig een zekere uitstralende genegenheid voor het Calvinisme en de gereformeerde gezindheid, maar toch is het misschien de moeite waard nog even door te lezen. Het gaat mij dan veel minder om Van Kaam en Potchefstroom en veel meer om de brede context, waarin dit

Mr.H. van Andel

artikel ligt, om de VU vandekomendejaren. Die gereformeerde gezindheid — althans naar haar kern duidelijk te bepalen — heeft de tijd niet mee. Er is overvloed van als kenmerkend beschouwde jeugdherinneringen vol starre verboden. Veel harnas en dwang. Veel in het geloof opgerakeld vuur in hel en verdoemenis. Een zondenregister van hier tot gunder en elk kerkplein hangt vol vuile was. Er is ook oprechte twijfel en nieuw inzicht. Oude dogma's zien zich omringd en bestormd door serieuze vragen. Er is ook stille en bescheiden trouw. Indeze hele situatie zie je evenveel actief zich afwenden als behoedzaam zwijgen en afwachten. Men kan zich niet onttrekken aan de indruk dat het bij velen gaat om een goed heenkomen zoeken uit een verlaten boedel. Is er dan niet meer van te zeggen? Zou het kunnen zijn dat desondanks toch nog een oude, diepe glans door een mistig heden uitstraalt naar de toekomst? Anderen zijn veel meer bevoegd tot spreken maar ik kan niet meer stil toezien als men maar doorgaat tuig te kappen en lading over boord te smijten om het schip in een goede koers te brengen.

Idealen Elke levensbeschouwing — en dus ook die waarin zich de kerk beweegt — heeft er recht op beoordeeld te worden naar wat zij serieus en met klem aan levensvatbare idealen aan aanhang en buitenwereld heeft voorgehouden. Zolang begaan kwaad en miserabele zonden kennelijk en waarneembaar in strijd met die idealen zijn of waren, zal men die hoge maatstaf moeten aanleggen omdat juist die idealen in staat geacht worden ieders verantwoordelijkheid zuiverend te bestralen. Dit is niet een haast achteloos voorbijgaan aan het meer dan kwalijke, dit is wel de basis leggen voor een zinrij ke dialoog. Ik moest inderdaad als kind tweemaal naar de kerk. Dat lag dan in de orde der vanzelfsprekendheden. Ook moest ik-tweemaal per dag mijn brood opeten. Mijn vader ging tweemaal, niet omdat hij dat moest, maar omdat hij dat wilde. Hij ging om iets te horen dat hem toesprak, waar hij vrede mee had. Als nu telkens te horen valt „dat de kerk geen antwoord heeft op de vragen van deze tijd", dan is er duidelijk iets veranderd in de verwachting bij kerkgaan. De vraag is

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen