VU Magazine 1975 - pagina 284

Toen bleek dat u aan de kant van de Britten stond, werd u vrijgelaten. Wat bent u daarna gaan doen? 'Ik ben toen terug naar Northamptonshire gegaan. Vlak voor het uitbreken van de oorlog was ik daar als landbouwknecht gaan werken. Dat bood me de gelegenheid om in aanraking te komen met de belangrijkste economische activiteit van de mensheid namelijk de voedselproduktie. Tot die tijd was dat volkomen langs mij heen gegaan. Ik had er wel wat boeken over gelezen, maar boeken zeggen mij niet zoveel. Ik moet het zélf doen. Maar omdat de lonen toen - waarschijnlijk ook nu nog - laag liggen, moest ik bijverdienen. Naast mezelf moest ik mijn twee kinderen, mijn vrouw en twee Duitse vluchtelingen onderhouden. Met twee pond per week kom je er daar niet mee. Ik ben toen artikelen over economische problemen gaan schrijven en verkocht die aan diverse bladen.' Bent u door deze activiteiten met Keynes in contact gekomen? Ik heb nooit met Keynes gewerkt. Ik heb alleen een briefwisseling met hem gehad, 't Is een beetje een merkwaardig verhaal. Op zeker ogenblik heb ik een vrij uitvoerige nota geschreven over het herstel van het wereldgeldstelsel na de oorlog. Op de een of andere manier, ik weet niet precies hoe, kwam deze nota in handen van Keynes. Hij was toentertijd adviseur van de Minister van Financiën. Ik kreeg een brief van hem, waarin hij schreef, dat hij de nota had gelezen en zeer geïnteresseerd was. Hij vroeg me of we elkaar konden ontmoeten. Dat was nogal moeilijk te regelen. Uiteindelijk was ik nog steeds Duits staatsburger. Bovendien had ik geen geld om te reizen. Toch werd er een ontmoeting geregeld. Op een middag ontmoette ik hem; daarna volgde een briefwisseling. Steeds zei hij tegen mij; ga er mee door. Op een gegeven moment kon ik niet verder, omdat ik volledig van de buitenwereld was geïsoleerd. Ik kon geen contact krijgen met vakgenoten. Daarop schreef ik hem of hij mijn artikel niet kon publiceren in een tijdschrift dat door Keynes werd uitgegeven. Hij schreef mij terug, dat de tijd voor publikatie nog niet gekomen was. Kort daarna werd mijn plan als Witboek door het Ministerie van Financiën uitgegeven. Keynes had op een aantal ondergeschikte punten wijzigingen aangebracht. Zo veranderde hij, wat ik noemde 'bankeenheid' in 'bancor'. Maar daar hield het eigenlijk wel mee op. Het was mijn plan. 't Gekke is dat ik er een voorgevoel van had dat deze publikatie zou plaatsvinden. Ik nam toen contact op met 'Economica', een tijdschrift dat concurreerde met het tijdschrift waar Keynes de uitgever van was. Ik kreeg voor elkaar, dat mijn artikel gepubliceerd werd, maar Keynes was zo beroemd, dat mijn plan onder zijn naam de geschiedenis is ingegaan. Een aantal mensen wist, dat ik de auteur van het Keynesplan was. Dat leidde er toe dat ik binnen de kortste keren van het land gehaald werd en naar Oxford overgebracht. Dat bracht me weer helemaal terug in de economie. Ik werd verzocht om een studie te maken naar de mogelijkheden van volledige werkgelegenheid in een vrije markteconomie. De studie was bestemd voor William Beveridge, die op dat mo18

ment in de Verenigde Staten doceerde. Toen hij terugkwam, had ik het ontwerp voor zijn boek klaar, maar hij wist niet goed wat hij ermee aan moest. Met een paar vrienden vormden we een redactiecommissie, die zorg droeg voor de definitieve versie. We besloten het boek te laten verschijnen onder de naam van William Beveridge.' In uw boek komt Keynes er niet zo goed af. i-\eeft dat iets te maken met wat u zojuist hebt verteld? 'Neen, het is niet mijn bedoeling geweest om Keynes als persoon aan te vallen. In feite heb ik niet over hem geschreven, maar over iets wat hij had gezegd. Ik haal Keynes aan in mijn boek, omdat hij een beroemd econoom was. Als je citeert in een boek moet je uitspraken nemen van de beste mensen en niet van de slechtste. Wanneer Keynes zegt, met zijn reputatie, met zijn praal en niet te vergeten met de grootse dingen die hij heeft gedaan, dat het er in de economie om gaat rijk te worden en dat dat streven niet gehinderd mag worden door welke oude of traditionele waarden dan ook, dan plaatst hij daarmee alle belangrijke zaken in het leven op de achtergrond. Dan wordt rijk-worden het belangrijkste doel in het menselijk bestaan. Keynes heeft de meest briljante formulering van het moderne materialisme gegeven: 'Eerlijk is gemeen en gemeen is eerlijk, want gemeenzijn is nuttig en eerlijk-zijn niet.' Daarna zegt hij: 'Laten we nog 100 jaar wacliten, dan zullen we allemaal erg rijk zijn en kunnen we ons weer herinneren, waar het in het leven werkelijk om gaat.' Ik heb in het midden gelaten of dit Keynes' uiteindelijke visie was. Maar wanneer mensen zeggen: 'Je moet het allemaal niet zo serieus nemen', dan is mijn antwoord daarop, dat ons nageslacht zoiets wel serieus zal nemen. Want hoe gaat het? Mensen lanceren dit soort scherpzinnige gedachten zonder werkelijk verantwoordelijkheidsbesef. Wat ze debiteren, heeft niet echt betrekking op hun eigen leven, maar het wordt het voedsel voor de volgende generatie. De zonden van de vaderen komen naar voren bij de kinderen van de derde en vierde generatie. Keynes heeft, nogmaals, de meest extreme formulering van het moderne materialisme gegeven. Dit zeg ik niet uit leedvermaak, want daar is de zaak me te belangrijk voor. Na de oorlog keerde u weer terug naar Duitsland, maar nu als Brits staatsburger. Hoe kwam dat? 'Al tijdens de oorlog kwam de Engelse regering bij me om te vragen of ik de Britse nationaliteit niet wilde hebben. Op dat moment zag ik daar de zin niet van in. Ik wist ook niet wat voor bedoelingen ze ermee hadden. Ik ging er dus niet op in. Ik bleef liever temidden van mijn lotgenoten, die in dezelfde positie verkeerden als ik. Toen de Britse regering mij echter na de oorlog vroeg of ik als hun adviseur voor de economische opbouw van Duitsland wilde optreden, had ik geen moeite om van nationaliteit te veranderen. In 1946 werd ik gestationeerd in Berlijn. Na de Berlijnse blokkade in 1948 werd ik overgeplaatst naar Frankfurt. Ik ben er nog steeds trots op dat ik in die tijd deel kon uitmaken van het wederopbouwteam. Ik geloof nog steeds dat de manier

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen