VU Magazine 1979 - pagina 198

l/ZI magazine 2/

1 ^ magazine 2Ö een explosie te verminderen. Mislukt deze operatie dan zullen 636.000 mensen uit de omgeving van Harrisburg moeten w o r d e n geëvacueerd, berichten de middagbladen. Een plan is daarvoor inmiddels opgesteld. Het zal in drie fasen kunnen worden uitgevoerd. Uit eigen beweging zouden reeds een 50.000 mensen uit het bedreigde gebied zijn vertrokken. Felle reacties w o r d e n in de V.S. vernomen van tegenstanders van kernenergie over de manier waarop industrie en autoriteiten hebben gereageerd op het ongeluk. Een woordvoerder van de „Potomac Alliance" in Washington zegt: „ £ r / s in feite precies zo gereageerd zoals wij altijd gevreesd hebben. Vanaf het begin is geprobeerd de zaal< te sussen. Er is misleid, gedraaid, bewust gelogen en het wordt nog steeds gedaan". Op een Pvda-bijeenkomst in het Overijselse Borne dringt Den Uyl 's avonds aan op een „wereldwijde bezinning" op de ervaring met kernenergie tot dusver. „De gebeurtenissen in Harrisburg verplichten echter niet alleen tot het bijstellen van veiligheidsvoorschriften: ze dienen het signaal te zijn tot een wereldwijde evaluatie, met inbegrip van de Sowjet-Unie van de ervaringen met de opwekking van elektriciteit met behulp van kernenergie tot dusver". Nederland moet met „verwante l a n d e n " daartoe het initiatief nemen.

Dinsdag 2 april „Explosiegevaar in Harrisburg kleiner (Algemeen Dagblad) „Toestand kapotte reactor verbeterd (Trouw) „Dreiging van explosie in reactor kleiner. Gevaarlijke gasbel gekrompen". (De Volkskrant). Het nieuws dinsdagmorgen krijgt weer een wat optimistische toon. Het eerste goede nieuws, sinds vorige week woensdag de nachtmerrie begon. Ongeveer 50.000 mensen blijken inmiddels uit de omgeving van Harrisburg te zijn vertrokken. Wie zal voor de kosten opdraaien? Gouverneur Thornburgh begint er reeds op te zinspelen dat dit hen vakantiedagen zal gaan kosten. Opdracht o m te vertrekken heeft hij inderdaad niet gegeven. Zelfs de boodschap tot zwangere vrouwen was niet meer dan een „advies", hoewel Harold Denton, de voorzitter van de NRC hem verplichte evacutatie van v r o u w e n en kinderen had aangeraden. Harold Denton laat nu weten dat de ontsmetting van de centrale nog heel wat problemen kan opleveren. Misschien zou daarvoor alsnog evacuatie van de bevolking in de o m g e v i n g nodig zijn. „De nucleaire industrie, die toch al nooit gezond was, gaat een grimmige toekomst tegemoet", laat de New York Timesdienst weten. De gouverneur van Californië vraagt sluiting van een kerncentrale bij de stad Sacramento, omdat deze een soortgelijk koelsysteem heeft als Harrisburg. Vertegenwoordigers van de nucleaire industrie laten bij het slinken van de gasbel inmiddels alweer weten nog steeds overtuigd te zijn dat het bouwen van kerncentrales in de V.S. een gerechtvaardigde zaak is. Er zijn in de V.S. boven de

72 reeds werkende kerncentrales nog 125 in aanbouw. Vanuit Rusland komt het bericht dat in een tvcommentaar de Harrisburgramp een voorbeeld is genoemd van een verwaarlozing van veiligheidsaspecten uit winstbejag. Inderdaad blijkt de tweede centrale in Harrisburg in werking te zijn gesteld eind december, enkele uren voordat een belastingvoordeeltje van miljoenen dollars voor de maatschappij verloren dreigde te gaan. Prompt daarop ging er meteen al iets mis, maar de miljoenen waren alvast verdiend. Maar kan er in een niet-commercieel systeem niets misgaan? Her en der in de westerse pers w o r d t weer herinnerd aan mysterieze ongelukken met kerncentrales in Rusland, waarover nooit precies is bekendgemaakt wat er is gebeurd. Apparatuur en mensen blijken te kunnen falen onder elk maatschappelijk stelsel. En heeft de kernindustrie wel toekomst in een kapitalistische maatschappij, wanneer er een risico inzit van gigantische schadeclaims bij massaevacuatie in geval van de kans op een melt-down? Dat kernenergie te duur is, kon tenslotte wel eens uitgemaakt w o r d e n door verzekeringmaatschappijen, die zich uit winstbejag niet overgeven aan al te optimistische kansberekeningen. Of door beleggers, die hun bezit niet afhankelijk willen maken van een falend ventiel of een vergeetachtige onderhoudsmonteur. Van belang is daarom te volgen wie zal opdraaien voor de Harrisburgschade. 's Avonds verschijnt Brugsma op hettv-scherm in VARA-visie. „Ooit is er in een Amerikaanse regeringsstudie verklaard dat de kans net zo groot was als die van een metetoorinslag op 'n grote stad: één keer per miljoen jaar zou 'n ernstig ongeluk met een kerncentrale kunnen gebeuren. Nou, vorige week was het dan bijna zover. . ." In beeld verschijnt Nico Haasbroek, gefilmd in Harrisburg. „Zowel de journalisten van de krant als de journalisten van de radio en televisie werden keer op keer geconfronteerd met volkomen tegenstrijdige berichten. Van de kant van de directie van de centrale steeds geruststellende berichten en van de kant van de overheid kwamen voortdurend meldingen van kritieke situaties in de centrale. Dat was Harrisburg in de afgelopen dagen. . . . De algemene indruk is dat men niet of nauwelijks greep heeftop wat zich binnen de reactor afspeelt Het is daarom onzinnig de indruk te wekken als zou het ergste gevaar geweken zijn. Ook al omdat op dit moment niet te overzien is wat de effecten van de vrijgekomen nucleaire straling zullen zijn . . . De regering in Washington heeft onlangs vastgesteld dat het opslaan van radio-actief afval riskanter is dan men eerst aannam. En dat geringe hoeveelheden radio-actieve straling gevaarlijker zijn dan men aanvankelijk dacht. Brugsma over het Amerikaanse Rasmussenrapport: „De kans op een catastrofe was te verwaarlozen, zo leek het, maar op 19 januari van dit jaar gebeurde er wat anders. De NRC verklaarde officieel: we beschouwen de kansberekeningen van

het Rasmussenrapport niet langer als betrouwbaar De commissie zegt niet dat de kans op ongevallen in kerncentrales groter of kleiner is dan een miljoen per jaar De commissie zegt gewoon: de kansen op misrekening zijn zó groot dat er geen goede kansberekening is gemaakt". „Dat betekent", zo vervolgde een andere c o m mentator, „ J a f we met het Rasmussenrapport en de Nederlandse rapporten over reactorveiligheid het volgende kunnen doen . . . " (En daarop kieperde hij links en rechts de stapel boekwerken van tafel) „ . . . U begrijpt het: gewoon opzijschuiven". „Ik heb groot respect voor de Rasmussengroep", zei de Amerikaanse fysicus Phil Smith in deze uitzending, maar ze probeerden een onmogelijke opdracht uit te voeren. Ze konden niet alles voorzien". Wat nu? Alle kerncentrales stopzetten? Dat zou Smith zeker niet doen. „Maar wat ik wel zou doen is in ieder geval niet uitbreiden en zeker sterk overwegen het stopzetten van die kerncentrales, die gelocaliseerd zijn in dichtbevolkte gebieden. Burgsma: Zoals Borssele?" S m i t h : „Zoals Borssele". Tot slot krijgen w e CDA-fractieleider Lubbers in beeld, die indertijd als m i n i s t e r v a n Economische Zaken alles te maken had met het kernenergiebeleid. Hij kijkt bezorgd, verwijst naar het CDA-program waarin aangedrongen w o r d t op „uiterste terughoudendheid" inzake kernenergie, maar is er „n/et aan toe" o m Borssele te sluiten. En uiteindelijk komen er nog een paar berichtjes. In Zweden is vanavond een kerncentrale gesloten omdat er een lek in het koelsysteem zou zijn geconstateerd. Ook in Karlsruhe is de centrale stopgezet omdat er een koelbuis was gaan lekken. En vorige w e e k w a s er 'n centrale in Zuid-Korea gestopt, ook al vanwege een lek in het koelsysteem. Een telexbericht tenslotte meldt dat in de omgeving van W u r t e m b u r g in Duitsland jodiumtabletten aan de bevolking zijn verstrekt. Wat is de voorlopige conclusie van de regering over de bijna-ramp in Harrisburg? De Kamercommissie voor Buitenlanse Zaken van de Tweede Kamer w i l vóór donderdag een verklaring van het Kabinet en over ongeveer een- maand een meer definitief rapport van de regering.

Woensdag 4 april

Cartoon uit „Verduiïijf handig van Hans Bouma

De ochtenbladen bevatten berichten dat de centrale in Harrisburg misschien nooit meer zal kunnen worden gebruikt. Senator Gary Hart spreekt over „een praalgraf van een miljard dollar". Overal ter wereld w o r d e n demonstraties gehouden tegen kernenergie. Voor zaterdag w o r d t in Nederland aan demonstratie aangekondigd bij de kerncentrale te Borssele. In Harrisburg, waar het ergste gevaar is geweken, keerden gisteren de eerste tientallen gezinnen weer terug. De Amerikaanse regering heefteen miljoen doses kaliumjodide naar Harrisburg gestuurd, dat aan de mensen zal w o r d e n verstrekt als zij besmet zouden zijn geraakt met een dosis straling van enige betekenis.

Inmiddels lijkt hier en daar enige irritatie te groeien bij s o m m i g e wetenschappers dat het grote publiek niet kan rekenen, het althans niet doet. W. A. Wagenaar wijst er in NRC-Handelsblad op dat autorijden en vliegen niet zonder gevaar zijn, dat de landbouwtractor slachtoffers heeft geëist, jazelfs het keukentrapje. Maar een objectief feit kan w o r d e n dat publiek nu eenmaal een subjectieve beleving heeft van risico's. Afgedrukt w o r d t een foto van een met kranten dichtgeplakt treinstel. „Veel reizigers vermeden de trein van Zwolle naar Groningen in de periode van de kapingen, terwijl op de snelweg van Zwolle naar Groningen meer mensen zijn omgekomen dan ooit bij kapingen". Er bestaat een meetbaar publiek w a n t r o u w e n tegen dit soort redeneringen. Afgedrukt w o r d t een figuur, ontworpen door Amerikaanse onderzoekers, waaruit blijkt in welke mate Amerikaanse huisvrouwen risico's van kernenergie minder aanvaardbaar achten dan conventionele energie. Conclusie: kernenergie zal een flink stuk veiliger moeten zijn dan conventionele, voordat het publiek de risico's zal accepteren". En dat is weer een gegeven waarmee politici te maken hebben, een publiek dat niet kan rekenen en dat zich meer o p w i n d t over een watersnoodramp dan over een jaarlijks veel meer slachtoffers tellend wegverkeer.

Dojjdei^ia i i p r i Tot nu toe hebben mensen, die binnen acht kilometer van de centrale w o n e n een straling opgelopen van tachtig m i l l i r e m , heeft de Amerikaanse minister van Gezondheid Joseph Califano gezegd. Dat is een derde van wat mensen anders in een heel jaar te verwerken krijgen. Niet zoveel dus. NRC-functionarissen delen mee dat waarschijnlijk „meA?se///'/fe fouten" de oorzaak van de

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen