VU Magazine 1980 - pagina 172

yU magazine 38 Dat hij toch voor polarisatie koos, duidt er allereerst op dat de werkgroep hem mateloos irriteert (evenals het optreden van de KVP-radicalen en de KVP-leiding in 1967 mateloos irriteerde). De fusie van de drie partijen binnen het CDA moet het komend najaar haar beslag krijgen; daaraan mag geen afbreuk worden gedaan. Maar er komt nog iets bij. Kennelijk is Steenkamp er zeker van dat hij de werkgroep straffeloos van zich - en daarmee van het CDA - kan vervreemden. En eigenlijk valt niet te ontkennen dat zijn calculatie juist is. De kritiek van de werkgroep richt zich niet op het CDA-programma, maar op het kabinetsbeleid. Wat de werkgroep in feite tot nu toe heeft gedaan, althans in het openbaar, is betrekkelijk onschuldig: het aandragen van aangescherpte programmatische eisen, in de brochure ,,Daar gaat het o m " en in het in Dronten aanvaarde manifest, waaruit meer dan uit het kabinetsbeleid moet blijken wat ,,een waarlijk christen-democratische politiek" is. Maar de bouwstenen die de werkgroep aandraagt leveren nog geen ander kabinetsbeleid op. Als je vindt dat jouw partij een goed programma heeft - en dat vindt de werkgroep eigenlijk - , maar dat Van Agt CS. dit programma niet voldoende in de praktijk brengen, dan behoort bij de ,,signalen voor christelijke politiek" ook en vooral dat er een ander kabinet komt, met een andere minister-president dan Van Agt. Steenkamp kent de machtsverhoudingen binnen het CDA: Van Agt wordt niet gewipt maar zal volgend jaar weer de CDA-lijst aanvoeren. Dat staat als een paal boven water. Een ander beleid kan en wil hij als CDA-voorzitter dus niet voeren. Gezien de grote populariteit van Van Agt kan de werkgroep ,,Niet bij brood alleen" betrekkelijk straffeloos de wacht worden aangezegd; in het CDA-belang moet het derhalve zo gebeuren en gebeurt het ook zo. Het is triest te zien, dat een serieus bedoelde principiële bezinning op het kabinetsbeleid op deze manier de kop wordt ingedrukt. Maar is er echt iets nieuws onder de zon? Het optreden van Steenkamp in Dronten bevestigt het gelijk van de werkgroep. Maar het bevestigt tevens haar politieke onmacht, en als zij zelf nog mocht denken dat het anders is, dat zij nog kansen heeft, het CDA in de door haar gewenste richting om te buigen dan koestert zij, vrees ik, een illusie.

Ingezonden stuk

Het eigenbelcmg wordt wel begrepen. •• maco: de rest?? door I. van des Sar, secretaris van de werkgroep "Nieuwe Levensti|i van de Raad van Kerken' In z'n dissertatie ,,Moraal en eigenbelang bij Thomas Hobbes en Adam Smith" bespreekt dr. G. Manenschijn de tegenstelling tussen de algemene veroordeling van eigenbelang in de gangbare theologische ethiek en de algemene acceptatie van eigenbelang in het maatschappelijk-politieke handelen -zo meldt ons VU magazine van januari 1980. Manenschijn stelt in zijn proefschrift o.a. dat veel theologische ethiek de (instrumentele) verhouding tussen eigenbelang en een ethische doelstelling veelal negeert. Een praktisch bewijs daarvoor acht Manenschijn de aktie Nieuwe Levensstijl, zoals die sinds 1974 binnen de meeste Nederlandse kerken wordt gevoerd. Na een korte beschrijving van de aktie, geeft Manenschijn enige kritieken weer, die de aktie heeft opgeroepen. Hij konstateert verbeteringen in de loop van de aktie, maar handhaaft z'n eigen kritiek en daarmee levert hij tegelijk een (deel van de) analyse voor het zijns inziens verlopen van de aktie. Die kritiek komt er op neer, dat de aktie is tekortgeschoten op twee punten, nl. • de betekenis van godsdienstige waarden en normen ter bepaling van iemands levensstijl werd overschat • aan de betekenis van het eigenbelang als motiverende faktor in het handelen werd tekort gedaan. De grondfout is, aldus Manenschijn, dat aan het complexe verschijnsel van het morele handelen bijna geheel werd voorbijgegaan, zodat men tot de gedachte kan komen, dat het voldoende was morele prescriptieven aan te bieden die vanzelf het gewenste resultaat opleveren als er maar ideale mensen waren om ze uit te voeren. Een ondersteuning voor deze konklusie vindt Manenschijn in de bekendheid van de aktie. In 1977 wist nl. 9% van de Nederlandse bevolking van het bestaan van de werkgroep. ,,Erg gering" zegt Manenschijn. Men zou ook kunnen zeggen: Dat valt nogal mee omdat de aktie zich in haar publiciteit in hoofdzaak heeft gericht op de leden van de kerken en niet op de hele Nederlandse bevolking. Peter Ester, die het onderzoek naar de bekendheid van de werkgroep deed, vond ook dat ruim 70% van de Nederlandse bevolking positief staat tegenover de doelstellingen van de aktie. Het is jammer dat Manenschijn deze idtkomst van het onderzoek niet vermeldt en bespreekt, terwijl hij er ongetwijfeld wel kennis van genomen heeft. Op grond van z'n onderzoek stelt Manenschijn dat de aktie Nieuwe Levens-

stijl niet effektief was. En niet effektiej kon zijn vanwege het tekort schieten op de reeds genoemde punten. Het valt op dat Manenschijn voor deze bewering geen bewijsvoering levert. Dat is jammer. Het valt dan des te meer tegen te moeten lezen dat het praktijkvoorbeeld van de aktie Nieuwe Levensstijl vooral interessant is ,,omdat kerkelijke leidinggevende instanties en theologen zich waagden op het terrein van maatschappelijke en ekonomische problemen en meenden een oplossing te kunnen geven door het aanbieden van een bepaalde ethiek", (noot 40, blz 320). Met deze suggestieve karakterisering maakt Manenschijn het zich te gemakkelijk. Hij doet de werkgroep Nieuwe Levensstijl, één van de belangrijkste dragers van de aktie, geen recht om de volgende redenen. 1. Inde werkgroep zaten vanaf het begin niet alleen theologen, maar ook ekonomen, sociologen, agogen, milieudeskundigen, mensen uit het bedrijfsleven en uit het vormingswerk. Dat kon Manenschijn overigens best weten. 2. Binnen sociale wetenschappen wordt al lang aanvaard dat eigenbelang een sterk motiverende faktor voor handelen is. Gezien de samenstelling van de werkgroep werkt Manenschijn in dit opzicht aan een reeds openstaande deur. Naar ons oordeel is de enorme vooruitgang, die sinds de industriële revolutie heeft plaatsgevonden in de westerse landen, vooral op het eigenbelang terug te voeren. De bestaande ongelijkheid tussen rijke en arme landen, tussen rijke en arme mensen, de milieuvervuiling enz. 3. In tegenstelling tot wat Manenschijn beweert, heeft de werkgroep Nieuwe Levensstijl zich niet beziggehouden met het aanreiken van enkele prescriptieven. Alleen bij een oppervlakkige bestudering van het materiaal is een dergelijke

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen