VU Magazine 1981 - pagina 246

Dat zei aan het begin van zijn toespraak op 12 maart drs. Jan Bisschops, docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Moller Instituut in Tilburg (een onderwijzersopleiding) die zichzelf omschreef als „iemand die het vredesonderwijs wil bevorderen en daar met vallen en opstaan zijn weg in zoekt." Hij eksperimenteert daarmee al vijftien jaar, heeft dus een belangrijke ervaring opgebouwd. ,,lk wil namelijk iets heel anders", vervolgde hij. ,,lk ga vragen stellen aan beelden die in boekjes worden overgeleverd, via massamedia tot mij komen. Dan ga je een heel andere weg. Doel is dan niet zozeer meer de algemene vorming, maar politieke bewustwording." Bisschops schetste zijn gehoor een lijst van beelden die in geschiedenisboekjes de ronde doen. De meeste van die beelden tonen de geschiedenis als iets dat over de mensen heen komt, iets waaraan je weinig kunt doen. Zo is er bij voorbeeld de ,,grote mannentheorie", de geschiedenis wordt door grote mannen gemaakt, of door God, of door allerbei (,,God inspireert grote mannen tot...."). Bisschops: ,,Als je via het geschiedenisonderwijs een beeld krijgt aangereikt van grote mannen die de geschiedenis maken dan bevorder je daarmee dat mensen in tijden van krises ook gaan roepen om grote mannen." Een andere theorie is die van de ,,invallen" van buiten, aldus Bisschops. Wij konden daar niets aan doen, zij hebben ons het leven zuur gemaakt. De Spanjaarden hebben ons tachtig jaar gekweld, de Fransen vielen ons land ten tijde van Napoleon binnen en nog niet zo gek lang geleden de Duitsers, zodat velen zich automatisch afvragen:,.Wanneer komen de Russen?!" Als derde mogelijkheid noemde Bisschops de ,,injektienaaldtheorie", het idee dat het mogelijk is mensen met een idee te overrompelen en mee te slepen. Zo lezen we in de geschiedenisboekjes dat de Romeinen ons de beschaving brachten, de Ierse zendelingen ons het christendom, het calvinisme bracht het kapitalisme en Radio Havanna het kommunisme. Al deze theorieën hebben het verkeerde uitgangspunt, aldus Bisschops. Je moet dit soort gegevens benaderen vanuit maatschappelijke en ekonomische invalshoeken. Bisschops: ,,Vijandbeelden ontstaan naar mijn idee daar, waar we onszelf en onze eigen tijd als norm opstellen. De koffiemolen en het kolenstrijkijzer van onze voorouders vinden we raar en ouderwets. Maar je moet ,.vroeger" niet vanuit,,nu" bekijken, je moet het verleden inz'n eigen waarde laten, zoals je ook mensen die anders leven dan wij in hun waarde moet laten. Doe je dat niet, dan zetje die mensen opzij — en jezelf buiten de diskussie. Dat heeft alles met vijandbeelden te maken. Als je praat over het ,,bijgeloof" van anderen of van de mensen vroeger, dan stel je je eigen geloof buiten diskussie: jouw geloof is geen bijgeloof! Hetzelfde gebeurt in de uitspraak: ,,De waarden 224

van het vrije Westen zijn het waard verdedigd te worden." Zo'n uitspraak stelt impliciet het Westen als norm, want er zijn een paar beelden bij die uitspraak inbegrepen: het beeld van een onvrij Oosten en een beeld van bedreiging (,,verdedigen")." Bisschops gaf een praktijkvoorbeeld van hoe hij met aanstaande onderwijzers in de lessen resultaten bereikt in het anders denken over,,vijanden". ,.ln de Volkskrant lazen we het bericht dat het bisdom Rotterdam aandelen bezat in de wapenindustrie. Naar aanleiding daarvan bespraken we de nota van de ABOP ,,Veiligheid: wie worden er beter van?" In die nota wordt gesteld dat voor de meeste mensen de bewapening drie funkties heeft: koopmanswaar, werkgelegenheid en het opjagen van de bewapeningsspiraal. De nota geeft echter nog een vierde funktie: de bewapening funktioneert in het wereld-^ wijde stelsel van struktureel geweld. Dat stelsel houdt bepaalde mensen arm en maakt andere rijk. De diskussie hierover kwam echter niet van de grond. De achtergrond daarvan was dat de studenten als volgt redeneerden: kritiek op de vrije ondernemingsgewijze produktie (daarover ging het in de nota) is gelijk aan socialisme, socialisme is gelijk aan marxisme, marxisme is gelijk aan Oosteuropees kommunisme oftewel diktatuur. Bovendien zijn het atheïsten die christenen vervolgen. Het is moeilijk praten met Drs. J. Bisschops: „Ik wil dat mijn studenten zich niet gevangen laten houden door zo'n typisch beeld van Rusland" (Foto: AVC-VU)

VU-Magazine10 (1981)6 (juni)

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen