VU Magazine 1981 - pagina 474

ten van het produktiesysteem werden gedragen door een bepaalde bevolkingsgroep. Horigen en boeren dienden als buffer om mislukte oogsten op te vangen, arbeiders knapten het vuile werk op en woonden in de smerigste gebieden". Maar nu ,,kan de middle-class de vervuiling niet meer ontlopen, behalve door te emigreren, begint naar oplossingen te zoeken, en zie, een nieuwe afwentelingsstrategie wordt gevonden: de problemen worden verschoven naar de toekomst en afgewenteld op het nageslacht. De toekomstige wereldbewoners zullen opgescheept worden met een gigantische berg afval van alle soorten, grondstoffengebrek en een milieu dat doordrenkt is van en vergiftigd is door niet afbreekbare chemische verbindingen". Maatschappelijke faktoren als meer welvaart en meer vrije tijd zullen wel hebben bijgedragen aan de bewustwording omtrent het milieu, menen de onderzoekers. De auto krijgt van hen nog een pluimpje: dit vervoermiddel bracht mensen buiten de stad en zo konden dezen de dreigende afbraak van de natuur met eigen ogen vaststellen.

Aktie Natuur, hoofdprijs:'n auto Na 1970 richten steeds meer universiteiten en hogescholen milieukundige afdelingen op. Ook de VU krijgt haar Instituut voor Milieuvraagstukken. De VU slaat volgens een opgenomen statistiekje geen gek figuur. Na de Landbouwhogeschool en de TH-Delft staat zij op de derde plaats wat het aantal milieu-onderzoeken aan universiteiten en hogescholen betreft. Het jaar 1972 is belangrijk in de milieubeweging: het rapport van de Club van Rome en de „Blauwdruk voor Overleving" komen uit, de Stichting Natuur en Milieu en de Vereniging Milieudefensie worden opgericht. Het begrip ,,milieu" krijgt meer inhoud en allerlei groepen groeien naar elkaar toe, hetgeen het mogelijk maakt duidelijker politiek stelling te nemen. Er zijn in deze tijd zo'n vierhonderd aktiegroepen in ons land, soms plaatselijk gericht, soms louter natuurbehoudend, soms maatschappelijk hervormend. ,, Milieu" krijgt een politieke lading. Een aantal groepen weigert uit beginsel mee te doen aan de Aktie-Natuur, een geldinzameling op touw gezet door Brabantse fabrikanten. Hoofd-

vu-Magazine 10 (1981) 11 (december)

om aldus hun werkgelegenheid veilig te stellen, lezen we in het rapport. Deze geldzucht leidt er toe dat deze onderzoekers een projekt pas belangwekkend vinden als ze er geld voor krijgen. En als dat niet lukt, plakken ze op hun onderzoek het politiek goed in de markt liggende etiket ,,milieu" en weten dan alsnog geldbronnen aan te boren.

Geldzucht speelt onderzoek parten

4 nov. '73: de eerste autoloze zondag. Rijksweg 44 Voorburg-Amsterdam

prijs: een auto. Natuuren auto kan niet meer samengaan. Het rapport van de Club van Rome slaat vooral in Nederland en België aan. In de rest van de wereld is de belangstelling er voor veel minder. De Nederlandse vertaling verschijnt al bijzonder snel en vóór die tijd waren al vele stencils en kopietjes van het rapport in omloop. De natuurkundestudenten zien in het rapport niet zo zeer een ontdekking van het milieuprobleem, maar een weergeving van de problemen met behulp van komputers, in ,,de taal van de nieuwe religie". Vanaf 1970 neemt ook het wetenschappelijk onderzoek sterk toe met een piek in 1978. De helft daarvan wordt verricht in overheidsverband. Het geld voor onderzoeken komt voor de helft van de industrie. Daarna daalt het Bruto Nationaal Produkt gelijkelijk met het aantal milieu-onderzoeken. Hoe wordt milieu-onderzoek nu bedreven? De studenten ontdekten bij onderzoekers een drietal houdingen die elkaar wel eens overlappen. ,,De meest ongecompliceerde is die opvatting, die milieu-onderzoek vooral als een soort wetenschappelijke werkgelegenheid ziet, of als een terrein waarop wetenschappers hun hobby kunnen bedrijven. Ook het klassieke beeld van de wetenschap die bedreven wordt ter bevrediging van de menselijke nieuwsgierigheid (in de gedaante van de nieuwsgierigheid van de wetenschappers) hoort hierthuis". Dit wetenschapelijk hobbyisme moeten we vooral aan de universiteiten zoeken, aldus de schrijvers. Het gaat dit soort universitaire onderzoekers vooral om geld voor hun onderzoeken

Andere wetenschappers ervaren hun milieu-onderzoek ais een maatschappelijke opdracht. Wetenschap is in deze visie dienstbaar aan de samenleving. Gevolg van deze opvatting is, aldus de schrijvers, dat groepen die politiek of ekonomisch sterk genoeg zijn, een flinke vinger in de onderzoekspap hebben en deze dienstbare onderzoekers op sleeptouw nemen. Geheel ,,anders" is de derde en laatste houding: die van kritische wetenschappers. De rapporteurs willen zelf ook vanuit deze houding werken. Kritische wetenschappers wantrouwen de oplossingen en mogelijkheden die de technologen aanreiken. Hun doel is de maatschappij te veranderen.,,Dikwijls gaat het om mensen die aan het eind van de jaren zestig afstudeerden, net toen het milieuprobleem als politiek ,,issue" op begon te komen"schn\ven ze. ,,De wetenschap heeft een te grote invloed op de maatschappij gekregen", verzuchtten ze reeds in de inleiding. Het gaat niet om een afwijzing van wetenschap, zeggen ze erbij, maar om een andere koers van de wetenschap. Niet langer moet het gaan om „betrouwbaarheid", maar om „bruikbaarheid'.

Wetenschap heeft te veel invloed In de industrie is het een en ander ,,veranderd", wordt vastgesteld.,.Waren in de jaren vijftig rokende fabrieksschoorstenen aan de horizon nog het symbool van de vooruitgang, tegenwoordig wordt er een dankbaar gebruik gemaakt van de research-inspanningen op milieugebied in advertentieteksten en wervende geschriften. Een recent boekje van Philips over het milieubeleid van deze firma

433

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen