VU Magazine 1983 - pagina 144

Eens toevluchtsoord voor verontruste jongeren:

jSociologie aan de VU heeft toekomst!' Toen Abraham Kuyper óe Vrije Universiteit stichtte voerde het rationalisme zijn zegetocht door Europa. Het rationalisme is kortweg te omschrijven als de overtuiging dat geheel het leven van de mens, zowel de relatie tot zijn medemens als die tot de natuur, op grond van redelijke inzichten moet worden ingericht. Dit rationalisme had zich praktisch neergeslagen in twee diepingrijpende revoluties: de Franse en de Industriële Revolutie. Beide revoluties hebben onmiskenbaar elementen van bevrijding teweeg gebracht: van knechting en onderdrukking, van honger en armoede. Het is echter de grote verdienste van Kuyper geweest dat hij de radicale impuls die achter beide revoluties stak vroegtijdig heeft doorzien. Radicaal in die zin dat alle overgeleverde waarden en verhoudingen voor de rede ter verantwoording ter verantwoording werden geroepen en vervolgens in naam der vooruitgang werden afgebroken. door dr. «I. P. Verhoogt Het is tegen deze ,,geest der eeuw" in dat Kuyper de Vrije Universiteit a\s een bijzondere universiteit voor onderwijs en onderzoek stichtte. Daarmee keerde hij zich dus niet tegen kenniswerving als zodanig maar tegen de verabsolutering ervan tot hoogste norm voor het menselijk handelen. Kuyper was ervan overtuigd dat kennis pas werkelijk heilzaam kon werken wanneer zij verankerd was in de overtuiging dat ,,de vreze des I-leren het begin der wijsheid is".

Normatieve sociologie Kuyper heeft zelf een aanzet gegeven in de richting waarin zijn uitgangspunt zou kunnen worden uitgewerkt. Kernstuk daarin is de befaamde ,,architectonische kritiek" die hij leverde op de samenleving van zijn tijd waarin, in naam der vooruitgang, alles van zijn plaats werd gerukt. Daartegenover ging Kuyper, bij het licht van Bijbel en geschiedenis, op zoek naar maatschappelijke ordeningsprincipes die de mens alleen tot zijn eigen schade kon verontachtzamen. Verwezen wordt hier slechts naar het diepgravende en zeer actuele leerstuk van de ,,souvereiniteit in eigen kring". Kuyper heeft met zijn ideeën een traditie aan de VU gevestigd waarbinnen

130

over de samenleving, haar samenstellende delen en haar relatie tot de overheid op oorspronkelijke wijze is nagedacht. Dat geschiedde aanvankelijk binnen filosofie, rechten, economie, later ook als afzonderlijke sociologie. Centraal stonden daarin vragen als: Wat is de eigen aard van het gezin, de onderneming, de kerk? Welke zijn hun onderlinge verhoudingen en verantwoordelijkheden? Bij de beantwoording van deze vragen deden zich ongetwijfeld verschillen van inzicht voor. De waardevolle kern van deze sociologie is echter dat zij het waagde bijbelsnormatieve inzichten over de samenleving als geheel en haar deelterreinen te formuleren. Deze sociologie is voor veien binnen het reformatorisch volksdeel bij hun praktisch handelen op het terrein van ,,kerk, staat en maatschappij" tot steun geweest.

Sociologisch onderzoek Terwijl deze normatieve sociologie binnen de VU wordt ontwikkeld en naar buiten wordt uitgedragen, is voor een ander type sociologie aan de VU de gang net andersom geweest. Deze vorm van sociologie vindt haar oorsprong in de gevolgen van de economische crisis en de Tweede Wereldoorlog.

Als de Nederlandse samenleving daarna aan haar planmatige wederopbouw begint, doet zich een grote behoefte gevoelen aan feitelijke informatie. Wat zijn precies de noden in de diverse sectoren der samenleving (onderwijs, gezondheidszorg enz.)? Hoe zijn die over de verschillende bevolkingsgroepen verdeeld? In deze informatiebehoefte werd voorzien door de zgn. ,,moderne sociologie" die zich, vooral in Amerika, had ontwikkeld met een scheef oog naar de natuurwetenschappen. Daar was men erin geslaagd velerlei feiten en wetten daartussen omtrent de natuurwetenschappelijke werkelijkheid vast te stellen, aan de hand waarvan zich allerhande nuttige dingen lieten construeren. In de moderne sociologie streeft men er naar op analoge wijze ais bij de natuurwetenschappen zo nauwkeurig mogelijke feitenkennis omtrent de sociale werkelijkheid te verwerven. De Nederlandse sociologie in de 50-er en 60-er jaren heeft in grote lijnen dit spoor gevolgd en daarmee in een grote maatschappelijke behoefte voorzien. Het is deze vorm van zakelijke sociologiebeoefening die dan ook aan de v u wordt geïntroduceerd. Dat betekende dat men zich ging toeleggen op de ontwikkeling van een instrumentarium van methoden, tech-

vu-Magazine 12(1983) 4 aprii 1983

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen