VU Magazine 1983 - pagina 156

dat sociaal-cultureel werk een oneigenlijk middel is j om mensen zonder werk tegemoet te treden." Kortom niks „opvang", niks groepsgezeur over i eigen positie of zo, samen M iets doen. Dat was het. Coenen en Van KalmtJ hout: „De praktijk leert dat mensen, die met behoud van hun uitkering in staat gesteld worden opnieuw actief bezig te zijn in de samenleving, hieraan zoveel positieve aspecten ontlenen, dat de meeste met werkloosheid samenhangende negatieve aspecten ais de bekende voorjaarssneeuw voor de zon verdwijnen. Het blijkt niet zo zeer de aard van de dienstbetrekking als wel de inhoud van het werk te zijn, die bepalend is voor de zelfontpioonng. Vrijwilligerswerk waarbij het werken ten behoeve van anderen centraal staat, schept waarden die het verdienen van enkel „geld" duidelijk overstijgen." Zij bepleiten dan ook de actieve sollicitatieplicht voor werkloze vrijwilligers af te schaffen. „Frappant is ook," schrijven ze, „dat alternatief werk minder stress en toch meer arbeidsvreugde lijkt op te leveren." In een geheel andere hoek van het land, tijdens de pauze van de VUSA-cursus in Stadskanaal, verneemt VU-Magazine eenzelfde geluid van een bij Philips werkloos geraakte werknemer. Samen met andere werklozen bouwt hij kano's. En nog nooit hadden de bouwvakkers zo veel arbeidsvreugde beleefd aan wat ze deden, als toen ze daarmee begonnen.

hij het „op het randje". In Heerlen draait sinds jaar en dag een volkomen fictieve handelsonderneming HOMED. Elke dag van kwart voor negen tot kwart voor vijf wordt daar in volle ernst door een aantal werklozen bedrijfje gespeeld. Alleen maar op papier. Men doet alsof. Maar zelfs dat schijnt de werkenden daar een zodanige voldoening te geven dat,,ontslag" (als iemand er de kantjes afloopt) als een ernstige straf wordt ervaren.

Ongeloof bevangt VU-Magazine bij dit verhaal. ,,Bel maarop, HOMED in Heerlen." ,,Wat voor onderneming is het?" vraagt de juffrouw van 008.,, Waar doen ze in?'' ,,Dat is het gekke nu juist. Ze doen in niets." 008 schiet in een proestlach. Het komt ook haar voor als een verbazingwekkende grap. Maar 't blijkt wel te kloppen. Een leidster van HOMED licht VU-Magazine welwillend in als de telefoonverbinding tot stand is gebracht. In niets onderscheidt het werken bij HOMED zich van het werken bij een echte handelsonderneming. Bestellingen, facturen, orderbevestigingen, aanmaningen, verzendbrieven, met een hele paperassenwinkel zijn de 65 werknemers van HOMED (in leeftijd variërend van 17 tot 62 jaar, mannen en vrouwen) dagelijks druk in de weer. Ook de boekhouding wordt nauwkeurig bijgehouden. Is er al betaald? Per bank of per giro? Hoeveel moet er afgedragen worden aan belastingen? Is de huurvan het magazijn al overgemaakt? Dat magazijn wordt geacht zich elders in Heerlen te bevinden, maar dat is er niet echt. En er zijn ook geen echte goederen. Al evenmin bestaan al die honderden andere ondernemingen, waarmee drukke zaken worden gedaan. De ,,buitenwereld" bestaat uit een door 10 personen bemande centrale, die een enorme archiefkast heeft met briefpapier van al die niet beIn Kerkrade is een aantal werkwinkels opgezet, zoals staande zaken. Die houdt het spel gaande. een meubelbeurs en een kledingbeurs (tweedehands HOMED betekent,,Handelsonderneming metedukaspullen), een filmgroep, een redactiegroep voor een tieve doeleinden" en de werknemers worden door de werklozenkrant, een hulp- en adviesbureau en een projectleider aangeduid met,,cursisten". werkgroep belangenbehartiging. En dan zijn er de „Maar ik kan ze honderd keer zeggen: denk er om, dit Puk- en Muk-winkeltjes waar tweedehands baby- en is een opleiding, maar ja, zélf zeggen ze: ik ga naar kinderkleding wordt verkocht. Een normale werksi- m'n werk. Ze beschouwen dit gewoon als hun werk." Er is grote liefhebberij om bij HOMED te werken, maar tuatie is het waar de mens behoefte aan heeft. meer dan 65 mensen kunnen niet worden geplaatst. Hij wil ergens bijhoren. Om zoveel mogelijk werklozen een kans te geven, Wie er van uitgaat dat hij alleen tot arbeid komt als er mag er maximaal 160 dagen worden gewerkt. In de een geldprikkel achter zit, hanteert een mensbeeld dat niet met de werkelijkheid klopt. Prof. Cornells praktijk komt dat bij een vierdaagse werkweek en trekt z'n zakagenda. Achterin noteerde hij twee uit- sluiting van HOMED tijdens de schoolvakanties neer spraken, die hij her en der bij werklozen noteerde als op een baan voor een jaar. Een opfris-cursus, zo wordt HOMED ook wel genoemd. ze wilden aangeven waarom werkloosheid zo erg is: „Maar laten we eerlijk wezen", zegt de projectleid1. „ik heb het gevoel dat ik niet nodig ben." 2. „ik heb het gevoel dat niemand op me staat te ster, „'t zou natuurlijk prachtig zijn als de mensen, die hier weggingen allemaal een baan kregen, maar wachten." dat is niet zo. Dat kun je nooit waarmaken. En het ,,Dit zijn de zinnen, waarom het gaat," zegt hij. En wordt steeds moeilijker. Er is nu eenmaal geen uitgerekend bij werklozen met alternatief werk haalt zijn vakgroep thans de gegevens vandaan die moe- werk." De doelstelling van HOMED omschrijft ze als ten dienen voor het scheppen van betere werksitua- volgt: „Je haait de mensen van de straat; je houdt ze ties in ondernemingen. Zo voor een nieuw bedrijf dat eigentijk bezig en ze leren nog iets." Mooier wil ze het in de Maasvlakte opgezet gaat worden. Belangrijk niet maken. voor de werker is b.v. dat hij invloed kan uitoefenen op zijn werksituatie. Dat hij ergens bijhoort, onmis- Overigens gaan de zaken prima. In het Limburgse baar is in een geheel. En het werk moet zinvol zijn. Bij plaatsje Nuth bestaat sinds vorig jaar ook een HOMED, waarmee handel kan worden gedreven en veel industrie-arbeid is dat nauwelijks het geval. sinds januari is er ook een HOMED in Groningen. Prof. Cornells: „Ze lijken op werklozen." „Het netwerk kan erg uitgebreid worden." Nieuwe vestigingen worden bij een al even fictieve Kamer van Koophandel ingeschreven. In het gesprek met VU-Magazine maakt hij melding Geen aarzeling is er bij de vraag waarom er zo veei van één project, dat z.i. nog nèt acceptabel is, al vindt liefhebbers zijn om bij HOMED te werken.

Werkwinkels

Homed

142

vu-Magazine 12 (1983) 4 april 1983

„Behoefte aan sociale contacten, 'n Mens kan niet zonder sociale contacten." Dat mensen echt niet alleen werken omdat ze geld nodig hebben, wist iedereen eigenlijk al wel. Enorm veel werk wordt in allerlei organisaties verzet zonder dat er een geldelijke beloning tegenover staat. VUMagazine ontmoette een werkloze econoom (inmiddels weer ergens op een loonlijst geraakt), die het daarmee zo druk kreeg dat hij verzuchtte: ,,ik heb eigenlijkgeentijd meervooreen baan".

Vrijwilligerswerk Tal van uitkeringstrekkers zijn thans als vrijwilliger voor een maatschappelijk nuttig doel in de samenleving actief op een wijze die hen meer voldoening geeft dan wellicht in enige baan. („Liever werkloos dan loos werk", zei een van hen). Maar door een merkwaardige organisatiefout in de samenleving worden allerlei maatschappelijke behoeften niet in ,,echte" (betaalde) banen uitgedrukt. Eindeloos kan men zich daarover blijven verwonderen, zonder er achter te komen hoe dat nu in elkaar steekt. Wie of wat is ernu mee geholpen wanneer de samenleving iemands salaris met 25 % vermindert, het een ,,uitkering" noemt en de betrokkene tot improductiviteit dwingt? Wie begrijpt daar nog iets van? In Kerkrade troffen de VU-onderzoekers angstige werklozen, die er heilig van overtuigd waren dat ze zelfs hun eigen woonkamer niet mochten behangen. ,,Dan trekken ze m'n uitkering in". Ook prof. Goudzwaard vroeg zich op de VUSA-cursus af hoe het mogelijk is dat tn onze samenleving werkloosheid bestaat en toeneemt terwijl er zo'n schreeuwende behoefte is aan arbeid op het vlak van ,,zorg": zorg voor de natuur, de medemens, verkrotting van steden, enzovoorts. Hij bepleitte een ander samenlevingstype. Publieke erkenning van de betekenis van vrijwilligerswerk, met als eerste stap afschaffing van de zinloze sollicitatieplicht naar betaalde banen die er niet zijn, zou iets in zich hebben van een op weg gaan naar die andere samenleving. Uit alles blijkt dat het gros van de mensen dolgraag ergens in een organisatie meedraait en zelfs zonder geldelijke beloning bereid is tot betrekkelijk saai en volstrekt zinloos werk als het laten draaien van een fictieve handelsonderneming. Als je maar ergens bijhoort. De toenemende werkloosheid lijkt het besef te hebben aangewakkerd wat het is om werkloos te zijn.

werd gesteld, zei 27,4 % de baan te zullen opgeven. Maar in 1981 bleek dat percentage hier plotseling gezakt te zijn tot 14. ,,lk denk, dat daar 'n beetje achterzit dat iedereen in z'n omgeving wel eens geconfronteerd is geraakt met werkloosheid", dacht prof. Drenth. Men weet beter waarover men het heeft. Bij ouderen blijkt het werk een centralere plaats in het leven in te nemen dan bij jongeren en dat is waarschijnlijk geen kwestie van leeftijd. Over 10 a 15 jaar denken ze er waarschijnlijk nog zo over. Wel willen de meeste mensen verbeteringen in de werkomstandigheden. Korter werken, geen 40 uur, maar 30 en ze willen ook meer autonomie op de eigen werkplek. Maar niet veel mensen willen echt ander werk als ze het ,,om den brode" niet meer hoeven. Ze willen in de eigen sfeer blijven, maar humaner.

SA Wie zich verdiept in wat werken allemaal voor mensen betekent, voelt met de klompen aan dat maat- ; schappelijke rust niet slechts met uitkeringen kan '• worden gekocht (laat staan met teruglopende uitke- '• ringen). '. Hitler bouwde tussen 1929 en 1933 zijn politieke ; machtvooreen nietgering deel op met werklozen die ; in hem hun laatste hoop zagen. Hij gaf ze geen geld, ; maar vervulde wel een behoefte. Door toe te treden ; tot de SA hoorde je weer ergens bij. Het bruine hemd • hief de kloof op tussen werkenden en werklozen. Je • was weer iemand en daar had men 'n boel voor over. '. Ruimte voor kritische vragen naar het doel en de zin : van deze paramilitaire beweging was er dan niet : meer. In blinde volgzaamheid deed men alles wat de : man zei die hen — zonder dat het hem iets kostte — weer aan een soort werk, een soort sociaal verkeer en een soort identiteit (raszuiver lid van de Duitse volksgemeenschap) had gegeven. Men moet er niet aan denken dat iemand die succesformule eens gaat herhalen.

Soldaten

Elseviers Magazine van 12 maart bevatte een griezelige reportage ,,Liever soldaat dan werkloos" waarin het beeld wordt geschetst van een ten aanzien van de (kern-) bewapeningsproblematiek kritiekloze schare schoolverlaters, die graag eerder in dienst wil, graag bij wil tekenen en herkeuring aanvraagt wanneer men niet door de medische keuring komt. Alles beter dan werkloos. Het is een nieuw verschijnsel van de laatste twee jaren, door Elseviers Magazine in jubelende termen beschreven: „Jan Soldaatheefterweerzin in", maar het is zeer de vraag of de natie daar wel zo gelukkig Prof. Drenth illustreerde dat in Stadskanaal met een mee mag zijn. Kernwapensdiscussies?„Jan Soldaat onderzoeksresultaat. Een vaak door arbeidspsycho- breekt zich niet het hoofd over deze issues" (...) logen gestelde vraag is: stel dat u niet meer behoefde Vredesapostelen, atoompacifisten, maatschappijte werken omdat u een erfenis had gekregen of een kritische jongeren of krakerssympathisanten kom je loterij had gewonnen, zou u dan ophouden met niet veel meer tegen in de krijgsmacht." Wat Elsevier werken, gewoon doorwerken in dezelfde baan of zou wel signaleert bij een aalmoezenier zijn andere geluiu wei aan het werk blijven, maar alleen onder andere den: „Ais we het over werkloosheid hebben horen we ; voorwaarden? de geijkte uitdrukkingen van: De donkere rijksgeno- ' In 1953 is die vraag voor het eerst in de VS gesteld. ten zitten op onze plekken, ook in het leger, kretolo- '• Verreweg de meeste mensen zouden blijven werken. gie natuurlijk, maar het wordt nu wel hardop en vaker ', Slecht een kwart van de ondervraagden verklaarde gezegd." toen met werken te zullen stoppen. Opmerkelijk is dat Wie gaat de groeiende schare jeugdige werklozen (al ; overal, in alle landen daarna ongeveer eenzelfde dan niet na een 14-maanden diensttijd) leiden of ' percentage zei met werken te zullen ophouden. De misleiden? Banen zijn er niet. Maar weinig realistisch cijfers schommelden jaar in jaar uit tussen de 22 en lijkt een verwachting dat een hele jonge generatie 27 %. zich gedwee zal laten afdanken. En als we Elseviers Toen in 1977 deze vraag voor het eerst in Nederland Magazine mogen geloven, houdt een groot deel van

Deloterijvraag

VU-^lagazine 12 (1983) 4 april 1983

143

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Terug naar resultaten Printen