VU Magazine 1986 - pagina 331

De slaap aan het begin van de nacht is het diepste. Naarmate de nacht vordert wordt deze lichter en worden de REM-perioden langer. Voor het aloude volksgezegde dat de slaap, voor middernacht genoten, dubbeltelt, is echter geen bewijs gevonden. Al met al is een goede nachtrust pure noodzaak. Slaap biedt gelegenheid tot lichamelijk en geestelijk herstel. Voor kinderen geldt bovendien dat de groei hoofdzakelijk tijdens het slapen gestimuleerd wordt: vooral aan het begin van de nacht worden groeihormonen in het lichaam afgegeven. Bij pasgeborenen vormen de REM-fasen zelfs de helft van de gehele slaapperiode. Men gaat er mede daarom vanuit dat de REM-slaap van belang is ter stimulering van de hersenen, bij voorbeeld bij leerprocessen: een traumatische ervaring wordt verwerkt en het overdag nieuw geleerde vastgelegd in het geheugen. Van een aantal slaapmiddelen is bekend dat zij nu juist die noodzakelijke REM-slaap onderdrukken. Maar ook anderszins blijkt het vermoeden gerechtvaardigd, dat slaapmiddelen de natuurlijke 'slaaparchitectuur', het cyclische proces tijdens het slapen, aantasten. Bij hun functie als effectief middel tegen slaapstoornissen moet dan ook een groot vraagteken gezet: men raakt er dan misschien nog wel van buiten bewustzijn, maar van echt slapen is nauwelijks sprake.

S

laapstoornissen kunnen allerhande oorzaken hebben, die variëren van lichamelijke klachten tot psychisch ongerief, waaronder angsten en stress. Daarnaast kunnen natuurlijk ook triviaal lijkende oorzaken van buitenaf tot slapeloosheid leiden: een snurkende bedgezel, het feestje bij de

buren, ontijdig kraaiende hanen of het werken in ploegendienst. Zelfs het te lang achtereen gebruiken van slaapmiddelen kan dat effect hebben. De belangrijkste veroorzaker van slapeloosheid is echter de mens zelf: angst voor slapeloosheid is de grootste vijand van de slechte slaper...

e stille afmars van de slaapmachine Een aardig voorbeeld van de juichende stemming, die ontstaat wanneer een nieuw middel tegen een veelvoorkomende kwaal als slapeloosheid zich lijkt aan te dienen, biedt de geschiedenis van de zogeheten slaapmachine. Begin jaren zeventig leken zich nieuwe perspectieven te openen voor chronische lijders aan slapeloosheid. De slaapmachine deed haar intrede; een verbeterde uitvoering van een apparaat dat in de Sovjetunie toen al op grote schaal gebruikt werd, al was dat, naar boze tongen beweerden, hoofdzakelijk voor andere doeleinden. Dit type slaapmachine, droeg de naam 'hypnotron', en was aan de VU destijds experimenteel in gebruik om nicotineversiaafden onder hypnose het roken af te leren. De werking van het apparaat berustte op het sturen door de hersenen van electrische stroom met een gering voltage (drieëneenhalf tot vijf volt), dat een 'electroslaapje' veroorzaakte. De patiënt ondervond bij deze behandeling, naar verluid, weinig meer dan een lichte trilling op de ogen, waarna de slaap onmiddellijk intrad. Slapeloosheid zou met deze machine dus effectief bestreden kunnen worden. In de Sovjet-Unie zouden zich honderden 'slaapstations' bevinden, waar in 1971 al meer dan een half miljoen slapelozen baat had-

VU-MAGAZINE ^ SEPTEMBER 1986

den gevonden. Ook in de Verenigde Staten heette de belangstelling voor het slaapapparaat te zijn ontwaakt, terwijl in enkele Nederlandse ziekenhuizen inmiddels een stuk of tien van deze machines waren geplaatst. De psychologen die zich experimenterend met de slaapmachine bezighielden, voorspelden het apparaat een grote toekomst. De verwachtingen waren zelfs zo hoog gespannen dat particulieren die wat moeilijk de slaap konden vatten, geacht werden in de nabije toekomst op grote schaal een

dergelijk apparaat voor privé-gebruik aan te schaffen. ,,De slaapmachine zal net zoiets gewoons worden als de electrische deken nu al is", zo voorspelden de betreffende VU-psychologen. Van de slaapmachine is sindsdien niets meer vernomen. En of de met dit apparaat onder hypnose gebrachte proefkonijnen blijvend van het roken afkwamen, is nog maar de vreiag. AantoonbaéU' is in ieder geval, dat de slaapmachine op het particuliere nachtkastje de electrische deken nimmer heeft verdrongen. D

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen