VU Magazine 1986 - pagina 181

slaapzak maken waarii^^^ '^^fjke" aren in 4e C%^^^* ' • • ,* . doorbreM "'''

lË^éiiifientereii is vallen en 4>pstaan.: iK)k in: d^ ruimte ^'% Wetenschap en industrie zoeken het hoger op. Natuurkundigen, biologen en pharmacologen brengen hun laboratoria in de ruimte. De laborant wordt astronaut. Peperdure experimenten in de gewichtsloosheid van de buitenaardse ruimte. Een rondreis langs een aantal Nederlandse instituten die de sprong in de ruimte waagden. Wat is het wetenschappelijk belang? Heeft de ruimte een industriële toekomst? Is experimenteren in de ruimte een mode of een nuttige methode? Mark Mieras

R

uimtevaart is van oudsher verbonden geweest met de sterrenkunde. Verheven boven de troebele aardatmosfeer kunnen sterrenkundigen ongestoord het heelal observeren. Ook geofysici en meteorologen maken veelvuldig gebruik van satellieten. De kille, luchtledige buitenaardse ruimte heeft echter ook aantrekkingskracht op andere wetenschappers. Het vacuüm, de extreme temperatuur en de intense straling vormen goede omstandigheden voor bepaalde wetenschappelijke experimenten. De grootste attraktie van de ruimte is voor hen echter de gewichtsloosheid. Natuurkundigen, biologen, pharmacologen... zij hebben allemaal van tijd tot tijd met het probleem te kampen dat op aarde aan de zwaartekracht niet te ontkomen is. De omstandigheden waaronder wetenschappers experimenteren willen ze vrij kunnen kiezen en variëren. De aantrek-

VU-MAGAZINE — MEi 1986

tM

kingskracht van de aarde is steeds aanwezig. Voor tal van experimenten is dit een belemmering. Veel natuurwetenschappers zouden zo nu en dan graag de zwaartekracht even "uit" willen zetten. In het verleden hebben onderzoekers hun eigen provisorische methoden ontwikkeld om aan deze behoefte tegemoet te komen. Bothanici ontwierpen een apparaat waarin planten traag rond gewenteld worden. Vloeistof-natuurkundigen kombineren verschillende niet mengende vloeistoffen met het zelfde soortelijk gewicht om de zwaartekracht te slim af te zijn. Ook worden wel wetenschappelijke kapsules met raketten tot hoog boven het aardoppervlak geschoten. Terwijl de kapsule terugvalt naar de aarde verkeert de wetenschappelijke lading in een toestand van kunstmatige gewichtsloosheid. Naast de hoge kosten is het grote nadeel van deze methode de korte duur van de geschapen gewichtsloosheid. Er zijn slechts enkele minuten beschikbaar voor parachutes de val breken en de

zwaartekracht weer in werking treedt. Er wordt ook veelvuldig van vliegtuigen gebruik gemaakt. Met behulp van de duikvlucht van een vliegtuig kan men echter niet langer dan ongeveer zes seconden aan de zwaartekracht ontkomen. De ruimtevaart biedt de mogelijkheid de gewichtsloze toestand gedurende een veel langere tijd te behouden. n een rond de aarde cirkelende satelliet wordt de zwaartekracht gecompenseerd door de middelpuntvliedende kracht. Ondanks de nabijheid van de aarde heerst daardoor bijna gewichtsloosheid aan boord. Het restje zwaartekracht dat overblijft noemt men micro-zwaartekracht. Deze is tienduizend maal zwakker dan de zwaartekracht op aarde. Experimenteren aan boord van ruimteschepen was tot voor enkele jaren een puur Russisch-Amerikaanse aangelegenheid. De laatste jaren blaast Europa een belangrijke partij mee. De overkoepelende Europese ruimtevaartorganisatie ESA heeft een

I

163

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen