VU Magazine 1986 - pagina 302

at die 'Christenen voor het socialisme'betreft: Dane zegt in Voorlopig niet dat je het evangelie pas begrijpt als je eerst een marxistische maatschappijanalyse hebt toegepast. Hij zegt: onze politieke keuze komt voort uit onze maatschappij-analyse en staat dus in principe los van onze geloofsovertuiging. Dat klinkt toch even anders. "Nou, dat heb ik dan veel liever; het komt in de politiek op maatschappij-analyse aan, niet op theologie."

W

Die kwestie is dan bij deze opgelost. Rest ons nog het kritiekpunt van Dane c.s., dat u in uw boek wel het IKV en 'Christenen voor het socialisme' noemt, maar niet bij voorbeeld het automatisme waarmee talloze christenen zich, ook vandaag de dag nog, in hun partijkeus blindelings door de C van het CDA laten leiden. Het is de vraag of — zoals u dat voorstaat — die keuze in alle gevallen op basis van een strikt politieke afweging wordt bepaald. "Dat zou kunnen. Maar ik heb geen groepen geanalyseerd, noch PvdA-, noch CDA-stemmers, maar geprobeerd duidelijk te maken op welke manier het christelijk geloof met politieke stellingnames te maken heeft, ermee verbonden kan worden, zonder dat je daarmee de kant van de ideologie opgaat. En dat is, me dunkt, al ingewikkeld genoeg. Ik zoek mijn voorbeelden inderdaad telkens in politieke theologieën. Maar dat komt omdat het boek daarover gaat. Nog eens: ik verzet mij tegen de tendens dat men het geloof uitsluitend met de politieke maat gaat meten; dat de vraag of het nuttig en bruikbaar is, alles gaat overheersen. En dat is een kreet die je niet bij CDA'ers tegenkomt. Zou die er wel gevonden worden, dan zou ik me er net zo goed tegen verzetten." Het is inderdaad nog maar de vraag ofje die kreet niet ook in CDA-kringen tegenkomt. Maar misschien heeft men dat daar wel helemaal niet nodig. 'Links' heeft binnen de kerken tot nog toe altijd een minderheid gevormd. De maatschappelijke macht — en die reikt aanmerkelijk verder dan het Binnenhof — is vanoudsher, en zeker in deze eeuw voornamelijk geconcentreerd geweest in confessionele handen; denk aan onderwijs, landbouw, gezondheidszorg, noem maar op. Het corporatisme is de wereld nog niet uit Misschien is het dan wel minder noodzakelijk om je aan het uiten van ideologische kreten te buiten te gaan. "Macht laatje niet aan de heidenen over", zoals een topambtenaar van CDA-huize het onlangs uitdrukte in de Volkskrant En als je die macht toch al hebt, hoefje die via politieke preken in de kerk niet meer te bevechten. Dan kun je je inderdaad de weelde veroorloven je zondags tot het geloof te beperken. (Protesterend:) "Ik heb er geen enkel bezwaar tegen dat christenen zich weren in de politieke partijen. Ook niet als ze dat doen als christenen. Ze hebben daartoe zelfs een roeping, zoals je dat altijd in de AR hoorde. Waar ik dan nog bezwaar tegen zou kunnen maken is dat ze zich voor verkeerde doeleinden inzetten. Het is niet zo dat het CDA zich voor louter verkeerde dingen inzet, wel voor een aantal dingen waar ik niet voor ben. Maar dat geldt voor de PvdA net zo. En waar ik bovendien bezwaar tegen heb is dat de kerken als instituten zich gaan vereenzelvigen met politieke stromingen. Dat is helemaal geen nieuw standpunt. De hervormde kerk heeft er in de jaren vijftig een hele brochure aan gewijd — 'Het standpunt van de vereenzelviging' — en dat met grote banvloeken veroordeeld. Ik denk dat de hervormde kerk daar toen gelijk aan had en dat je dat moet volhouden. Een kerk moet zich niet bezighouden met hele concrete, politieke alternatieven. Daar gaan kerken aan kapot. Maar ik heb nooit gezegd dat christenen geen macht mogen vormen; als burgers kunnen ze niet anders." Die loskoppeling tussen kerk en politiek staat niet iedereen even helder voor ogen, ook niet binnen het CDA. In dat ver264

band is het frappant dat een ex-premier als Van Agt, in de afgelopen verkiezingsstrijd, te Maastricht oproept de 'rode horden' te stoppen, omdat die in het katholieke zuiden niets te zoeken zouden hebben. Het lijkt me een aardig staaltje van de wijze waarop mensen krijgen voorgeschreven hoe ze hun geloof in het stemgedrag dienen uit te drukken. "In zekere zin staat dat buiten deze discussie. Van Agt is politicus, geen theoloog. En het wordt pas kwalijk als de kerken Van Agt en zijn grappen zouden dekken. Maar toen ik zijn uitspraken hoorde heb ik ook wel gedacht: 'Dat zou je mij niet moeten leveren, broeder!"

e laten de politiek even voor wat die is. Ditmaal komt het storend telefoongerinkel niet helemaal ongelegen. Het biedt de mogelijkheid over te stappen naar een ander punt. Ergens in zijn boek waarschuwt Kuitert tegen theologen die menen overal verstand van te hebben en wier woorden — ook wanneer deze slaan op zaken die ver van hun eigen schoenmakersleest verwijderd zijn — door velen voor zoete koek geslikt worden. In hoeverre valt Kuiterts boek eigenlijk binnen de categorie theologie? Stapt hij met zijn waarschuwing niet ruggelings in de kuil die hij zoeven zelf groef? "Nee, nee, ik ben in dit boek wel degelijk als theoloog, vanuit mijn vak, aan het woord. Maar ook dan heb ik liever niet dat men alles wat ik zeg voor zoete koek slikt. Hier geldt hetzelfde wat ik op college altijd zeg: 'Je moet me niet geloven, maar de argumenten wegen.' Ik nodig dus iedereen uit het met mij oneens te wezen, vind het zelfs prettig als mensen zo met een boek omgaan."

W

Hier lijkt meteen ook de status van de theologie als wetenschap in het geding. U bent dogmaticus en ethicus. Vooral van een dogmaticus wordt verwacht, dat hij niet louter en alleen rationele argumenten levert, maar ook andere, minder beredeneerbare 'bronnen van inzicht' aanboort En over uw taak als ethicus merkte u onlangs op, in een interview met NRC/Handelsblad, dat uw opdracht niet het bedrijven van gereformeerde of zelfs maar christelijke ethiek inhoudt, maar 'gewoon' ethiek. Er zijn mensen die u op basis van dat standpunt verwijten, dat u, binnen de theologische faculteit van de VU, de navelstreng tussen ethiek en geloof hebt doorgesneden. "Ik kan daar twee dingen op zeggen, die allebei noodzakelijk gezegd moeten worden. Het ene is, dat mijn functie aan de faculteit zowel de ethiek als — restant uit mijn verleden —een inleiding in de dogmatiek omvat. Ik beoefen dus, ook

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen