VU Magazine 1986 - pagina 171

Orakelkunde en synchroniciteit werpen licht op de wereld van het toeval

'Het leven van Ifa overtreft de koelheid van water' ^%^^s=^

Volgens de dieptepsychologie van Carl Gustav Jung kan zich in het toeval iets zinvols openbaren. Het principe dat hieraan ten grondslag ligt noemde Jung synchroniciteit. Het Chinese orakelboek de 1 Tjing en het Nigeriaanse Ifa-orakel bieden een boeiende visie op de werkzaamheid van dit principe. Herbert van Erkelens In een terugblik op de laatste levensjaren van de dieote-psycholoog Carl Gustav Jung merkt Aniela Jaffé op dat Jung, zoals alle psychiaters en psychotherapeuten, een aantal onbeantwoordbare brieven ontving van geestelijk gestoorde mensen. Jaffé was Jungs secretaresse geweest en zij beschrijft dat eens in de twee, drie dagen een brief binnenkwam van een zeventigjarige schizofrene vrouw. De inhoud van deze brieven was steeds dezelfde. De vrouw had het Chinese orakelboek de / Tjing of Boek der Veranderingen geraadpleegd en het hexagram dat zij verkregen had overgeschreven en van een kort commentaar voorzien. In dit commentaar bracht zij het antwoord van de 1 Tjing in verband met haarzelf, met Jung en met de wereldpolitiek. Op een dag hield de stroom brieven op en weinig later stond het overlijdensbericht van de oude dame in de krant. Dit maakte Jaffé nieuwsgierig naar de inhoud van haar laatste brief. Zij opende deze en tot haar verrassing zag zij dat de vrouw hexagram 11, 'De Vrede', had verkregen. Als enige commentaar stond erbij vermeld hoe verbaasd zij geweest was dat de I Tjing haar in een tijd vol pijn en nood zo'n troostrijk antwoord gegeven had.

E

en soortgelijk laatste oordeel van het Boek der Veranderingen is ons overgeleverd door de dieptepsycholoog Gerhard Adler in een levensschets van Erich Neumann, een van Jungs meest creatieve leerlingen. In de herfst van 1960 onderging

VU-MAGAZINE - APRIL 1986

Neumann in Londen een medisch onderzoek dat uitwees dat hij nog maar kort te leven had. Het echtpaar Neumann trad het onvermijdelijke met bewonderenswaardige moed en aanvaarding tegemoet. Adler merkt hierover op: "Het enige dat Erich nog van belang achtte was zich te concentreren op het essentiële en terug te keren naar Israël waar hij wilde sterven. Hij raadpleegde het Chinese Boek der Veranderingen en verkreeg een antwoord dat ons allen tot troost kan dienen daar het als het ware de essentie van zijn leven en kunnen formuleert. Het was hexagram 14, 'Het Bezit van het Grote', met het oordeel 'verheven welgeslagen'. In het commentaar op dit hexagram lezen we: 'Het Bezit van het Grote is door het lot bepaald en komt overeen met de tijd... Het zwakke heeft de kracht het sterke vast te houden door haar onbaatzuchtige bescheidenheid. Het is een gunstige tijd. Kracht van binnen, klaarheid en cultuur van buiten. De kracht uit zich fijnzinnig en beheerst. Dat geeft verheven welslagen en rijkdom.' Als om duidelijk te maken dat een eindstadium bereikt was bevatte het hexagram geen bewegende lijnen." Adler vervolgt dan: "Erich Neumann stierf op het hoogtepunt van zijn creatieve vermogens en zijn dood brak plotseling vele projecten af in zijn geest... Zijn verlies voor de analytische psychologie is enorm. Maar we kunnen enige troost putten uit het feit dat het belang van zijn werk in bredere kringen erkend is dan ooit en dat de invloed van zijn ideeën constant toeneemt." In deze twee verhalen functioneert het Boek der Veranderingen als een instrument dat een laatste licht laat schijnen op

mensen die de overgang aan het voltrekken zijn van het leven naar de dood. Ook in minder kritieke levensomstandigheden, bij voorbeeld wanneer de dagelijkse orde tot wanorde, tot chaos is geworden, levert de I Tjing een perspectief van hogere orde dat in de chaos elementen van zin en betekenis weet te ontdekken. Op die manier verheft het orakelboek ons een weinig boven eigen misère uit. We krijgen als het ware een meer objectieve kijk op onszelf.

W

at is dan eigenlijk het Boek der Veranderingen? Zoals ik in het maartnummer van VU-magazine al heb uiteengezet ('De weg naar heelheid'), is de I Tjing een 3.000 jaar oud orakelboek van ongewoon gehalte dat een grote verscheidenheid aan typeringen bevat van situaties die zich in het dagelijks leven kunnen voordoen. Aan deze situatieschetsen zijn raadgevingen toegevoegd ontleend aan de Confucianistische ethiek. Richard Wilhelm, de belangrijkste vertaler en commentator van de I Tjing, wijst erop dat door deze ethische strekking van de I Tjing uit het waarzegboek een wijsheidsboek werd: "Daardoor kreeg de mens deel aan de vorming van zijn eigen noodlot; zijn handelingen grepen als beslissende factoren in het wereldgebeuren in; te beslissender naarmate men door het Boek der Veranderingen de kiemen van dit gebeuren vroeger kon onderkennen; want op die kiemen kwam het aan. Zolang de dingen nog in wording zijn, kunnen ze geleid worden, doch wanneer ze zich eenmaal tot hun volle consequenties hebben ontwikkeld, groeien ze uit tot overmachtige wezens, waar de mens machteloos tegenover staat."

157

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen