VU Magazine 1988 - pagina 428

de instrumentele kant. Ik had het straks over de drie componenten van de economie. Welnu, voor zover het boekhouden is, en monetaire macroeconomie, geldt gewoon de regel dat twee plus twee vier is en dat de zaak uiteindelijk moet kloppen. Wat dat betrett is de timmerkist van Zijlstra wel toereikend, Maar op het moment dat je in de historische analyse meer aandacht geett aan de omslagpunten in het menselijk gedrag, als gevolg waarvan dingen feitelijk gaan veranderen, dan ligt het al snel een slagje anders." "Maar uw opmerking is terecht: ik maak het een stuk ingewikkelder. Wellicht is dat ook wel de kracht van Zijlstra; daarom is hij ook altijd zo'n heldere man, zowel met z'n timmerkist als met z'n normen en waarden." Terwijl tiet voor liem eigeniijk veel moeilijker had moeten zijn, omdat hij zowel de wetenschappelijke econoom als de economisch georiënteerde politicus - in een bepaalde periode zelfs gelijktijdig - in zich verenigde. Het wegvallen van enig onderscheid had in zijn geval veel meer voor de hand gelegen. "Laten we de dingen uit elkaar houden. U ontlokte mij een antwoord op de vraag hoe normatief de economische wetenschap is, dan wel zou moeten zijn, en stelde me vervolgens voor de keus: ethisch bevlogen of technisch-instrumenteel, Ik heb mijn antwoord daarop gegeven: ik geloof dat dat een verkeerde probleemstelling is. Ik ben er namelijk, net als Zijlstra, van overtuigd dat de wetenschap zélf waardevrij is."

s? Of: zou moeten zijn? "Is. Iets anders - en beschouw dat dan maar als een toevoeging op wat Zijlstra heeft gezegd - is de stelling dat de wijze waarop mensen reageren wel degelijk samenhangt met culturele waarden. Naar mijn gevoel is dat een onmiskenbaar onderdeel van economische wetmatigheden, dat je niet zou moeten veronachtzamen. Maar daar maak je de economische wetenschap nog niet normatief mee!" "Een voorbeeld om helemaal helder te krijgen wat ik bedoel. De economische wetenschap vindt samenhangen die maar voor één uitleg vatbaar zijn, en formuleert naar aanleiding daarvan zekere wetmatigheden. Het is dan aan de politicus om op basis daarvan een keuze te maken. Tegelijkertijd moet je echter wél in het oog houden dat cultuurverschillen beslissend kunnen zijn voor de vraag of die economische wet wel opgaat. Het kan nogal verschil uitmaken of je praat over de situatie hier of bijvoorbeeld die in de Derde Wereld. Dan zul je zien dat een economische wet die hier onder alle omstandigheden geldt, daar niet hoeft op te gaan, simpel en alleen omdat de mensen er anders reageren." Foto's Michel Claus - AVC/VU

De menselijke component geeft uiteindelijk de doorslag. Het stukje kromming van de aarde, dat 1!

we even tussen haakjes zetten, blijkt bepalend. "Precies! Dat bedoel ik. En economen zijn geneigd dat aspect te veronachtzamen. Maar door daarop te wijzen maak ik nog geen normatieve opmerking!"

n de politiek - en zeker vanuit uw eigen partij - wordt van u vanzelfsprekend wèl enige normativiteit verwacht. Hoe verhouden zich wat dat betreft de econoom, de christen-democraat en de politicus Lubbers? "Dat is voor mij eigenlijk heel simpel. En dan benader ik het eerst even als christen-democraat, want dat heb ik in dit gesprek tot nu toe nog het minst gedaan. Als christen-democraat vind ik, datje in de politiek, in de rol van de overheid in relatie tot de samenleving, het meeste hebt aan een interpretatie van de samenleving als een opeenvolging van generaties. Daar kun je drie steekwoorden aan ontlenen: gezamenlijkheid, opeenvolging, verandering. Om het wat principieel te zeggen: centraal staat het ontwikkelingsproces - óók in theologische zin - naar het eind van de tijden, waar Iemand als het ware reikt naar, en een appèl doet op mensen, en zo een oriëntatiepunt biedt in de geschiedenis. Het geeft de mensen in ieder geval de gelegenheid om zich te oriënteren. Wat ze ervan maken is punt twee." "Dat is mijn fundamentele visie als christen-democraat. Ik heb daar plezier van in de politiek, omdat het me bepaalt bij het idee van een veranderingsproces. Maar óók bij het democratische element, omdat, vanuit dit perspectief, alle mensen de moeite waard zijn - zo u wilt: gelijk, Ik vind dat nogal stimulerend. Het economische element past daar uitstekend bij. Want ik denk dat

'Zie je die beperktheid over liet hoofd dan krijg je een volstrekt holle discussie.' in de totale ontwikkeling van de mensheid het economisch aspect een belangrijk hulpmiddel is. Het speelt een vrij forse rol in de gezamenlijke inspanning, in de ontplooiing van mensen en in de bekommernis om elkaar. Daar ziet u de drie draden samenkomen." Dat is dan de theorie. Hoe ziet u het maatschappelijk ontwikkelingsproces zich in concreto voltrekken, en wat is daarin uw primaire politieke bekommernis? "Ik wil dat heel concreet proberen in te vullen. De sociale welvaartsstaat, die we in de jaren zestig, begin zeventig gebouwd hebben op de resulta-' ten van de economische groei, heeft het weizijn, dat men beoogde daarmee inhoud te geven, niet geheel kunnen vullen. Partieel, niet volledig. We

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen