VU Magazine 1988 - pagina 310

Nobelprijswinnares Barbara McClintock: luisteren naar het materiaal. Foto ANP

tuur." Zij kreeg in 1983 de Nobelprijs voor haar ontdekking van de genetische transpositie: genetische elementen kunnen van de ene naar de andere positie in het chromosoom verspringen. Maar haar positie is marginaal gebleven, "niet omdat ze een vrouw is, maar omdat zefilosofischen methodologisch van de norm afwijkt." Voor Fox Keiler bewijst haar succes dat zij een belangwekkend wetenschapper is. Tegelijkertijd biedt haar marginale positie ons de gelegenheid na te gaan wat de rol en het lot is van de andersdenkende bij de uitbreiding van de wetenschappelijke kennis. In het voorwoord van haar boek over Barbara McClintock schrijft Evelyn Fox Keiler: "Dit verhaal stelt ons voor de vraag: welke rol spelen individuele en collectieve belangen bij de groei van de wetenschappelijke kennis? Zoeken alle wetenschappers naar verklaringen van dezelfde soort? Laten de verschillen in methodologie tussen de verschillende deelterreinen eigenlijk wel dezelfde antwoorden toe?" Daarom is de algemene filosofie die aan het werk van wetenschappers ten grondslag ligt, zo belangrijk.

V

oor McClintock heeft de natuur, het organisme, een eigen leven en een eigen orde die wetenschappers nog maar nauwelijks beginnen te doorgronden. De complexiteit van de natuur gaat

'Het geheim van het leven? Maar dat is grotendeels bekend, om niet zeggen in detail.' ons voorstellingsvermogen te boven. Daarom is er de noodzaak "naar het materiaal te luisteren". Haar belangrijkste kritiek op de hedendaagse research is gebaseerd op wat zij beschouwt als een gebrek aan nederigheid, zo stelt Fox Keiler. McClintock vindt dat "een groot deel van het werk dat men doet, wordt gedaan omdat men het een antwoord wil opdringen; ze hebben het antwoord klaar en ze weten wat ze willen dat het materiaal hun zal vertellen, dus alles wat het hun niet vertelt 32

erkennen ze eigenlijk niet als aanwezig, of ze denken dat het een fout is en gooien het weg." Het individuele, het eigene van een enkel geval vormt in wezen de kern van de wetenschappelijke bezieling van McClintock, die zich dan ook sterk afzet tegen de voorkeur van de meeste wetenschappers zich te richten op klassen en aantallen. Haar eigen onderzoek begon met het observeren van een afwijkend pigmentatiepatroon bij een paar korrels van een enkele maïsplant. Zes jaar lang was dat wonderlijke patroon haar houvast voor een eenzaam en volhardend onderzoek, uitsluitend gericht op het begrijpelijk maken van het verschil dat ze zag. Het verschil krijgt een eigen plaats in de wereldbeschouwing van McClintock. Het behoeft niet te worden wegverklaard tot het in het beginsel van de tweedeling subjectobject of gevoel-rede past. Integendeel, uitzonderingen zijn er niet om de regel te bevestigen, maar hebben een geheel eigen betekenis. Juist de veelvormigheid van de natuur is een doel op zich, niet het versimpelen tot genoemde tweedelingen. De orde van de natuur gaat onze ordenende vermogens te boven. De benadering van McClinctock verschilt volgens Fox Keiler van de gangbare benaderingen in de natuurwetenschap. Hoe wetenschappers tegen de natuur aankijken is een vraag die vooraf zou moeten

gaan aan elk onderzoek, maar dat blijkt in de regel niet het geval. "Ik ben van mening", schrijft Fox Keiler, "dat individuele en gemeenschappelijke opvattingen van de natuur op hun rol in de geschiedenis van de wetenschap dienen te worden onderzocht, niet als causale factoren maar als structuren waarop alle wetenschappelijke programma's zijn ontwikkeld." Voor de meeste genetici is het probleem van de erfelijkheid opgelost nu we de structuur en VU-MAGAZlNE—JULI/AUGUSTUS 1988

Deze tekst is geautomatiseerd gemaakt en kan nog fouten bevatten. Digibron werkt voortdurend aan correctie. Klik voor het origineel door naar de pdf. Voor opmerkingen, vragen, informatie: contact.

Op Digibron -en alle daarin opgenomen content- is het databankrecht van toepassing. Gebruiksvoorwaarden. Data protection law applies to Digibron and the content of this database. Terms of use.

Printen